ارزیابی کارایی مدل EGEM در پیش‌بینی فرسایش خندقی موقت، مطالعه موردی: حوزه آبخیز قوری‌چای، اردبیل

فرسایش خندقی موقت، یکی از انواع فرسایش آبی بوده که سهم زیادی در تخریب اراضی دارد. به‌­منظور، ارزیابی میزان هدررفت خاک ناشی از آن و اجرای اقدامات حفاظتی مناسب، پیش‌­بینی این پدیده امری ضروری است. این پژوهش، با هدف بررسی کارایی مدل EGEM در پیش‌بینی فرسایش خندقی موقت در حوزه آبخیز قوری‌چای استان اردبیل انجام پذیرفته است. بدین­‌منظور، تعداد 17 خندق موقتی در حوضه شناسایی شد و از اردیبهشت ماه 1393 تا اردیبهشت ماه 1395 به پایش و ثبت خصوصیات مورفولوژیکی و حجم فرسایش آن­‌ها پس از هفت واقعه بارشی ‌مؤثر پرداخته شد. برای تخمین فرسایش خندقی موقت ناشی از تک واقعه بارش، مدل EGEM به چهار گروه ورودی شامل اطلاعات شناسایی، داده­‌های حوضه، خاک و بارش در هر خندق نیاز دارد. این مدل شامل دو مولفه هیدرولوژی و فرسایش بوده که رواناب ناشی از بارش­‌های رخ داده در هر یک از زیرحوضه‌های مشرف به خندق‌ها بر اساس روش شماره منحنی NRCS برآورد می­‌کند. نتایج ارزیابی کارایی مدل EGEM نشان داد که مدل حجم خاک و سطع مقطع فرسایش یافته را به‌­ترتیب با ضریب تبیین 0.96 و 0.89 پیش‌­بینی کرده است. همچنین، نتایج تحلیل حساسیت مدل نیز نشان داد که مدل نسبت به پارامتر CN بیشترین حساسیت را داشته است، به­‌طوری ­­که با افزایش و کاهش 10 درصدی CN، میزان تغییرات حجم خاک فرسایش یافته به‌­ترتیب 22.98 و 18.92- درصد تغییر پیدا کرد. لذا، می‌توان گفت که مدل EGEM برای برآورد میزان فرسایش خندقی موقت ناشی از وقایع منفرد بارندگی در حوزه آبخیز قوری چای مناسب بوده، می‌­توان آن را برای مطالعه و برنامه‌­­­ریزی روی خندق­‌های موقتی در حوضه­‌های مشابه توصیه کرد.

ارزیابی کارایی مدل EGEM در پیش‌بینی فرسایش خندقی موقت، مطالعه موردی: حوزه آبخیز قوری‌چای، اردبیل Keywords:

آبکند موقتی , تحلیل حساسیت , دشت مغان , شبیه‌سازی , شماره منحنی , هدررفت خاک