بازنمایی فضایی و تولید و بازتولید تصویر ذهنی: رهیافتی از تریالکتیک لوفور

نظریه‌ی لوفور در زمینه‌ی تولید فضا بسیار موردتوجه قرار گرفته است و اهمیت آن به‌ویژه در این است که آن را به‌طور سیستماتیک در مورد مقوله‌های شهر و فضا به‌صورت یک تئوری اجتماعی جامع و قابل‌فهم ادغام می‌کنند. نظریه‌ی لوفور در زمینه‌ی تولید فضا طی سال‌های اخیر رنسانس قابل‌توجهی داشته و برای سؤالات زیادی که در اوایل دهه‌ی 70 میلادی مطرح شد، پاسخ مناسبی داشته است. نقطه‌ی عزیمت لوفور سه فرآیند درهم‌تنیده به شکل دیالکتیکیِ تولید است. سه وجه تولید فضا را باید بسان وجوهی فهمید که اساساً ارزش همسانی دارند. فضا در آنِ واحد درک شده، تصور شده و زیست شده است. هسته‌ی نظریه‌ی تولید فضا سه لحظه‌ی تولید را شناسایی می‌کند: نخست، تولید مادی؛ دوم، تولید دانش؛ و سوم، تولید معنا. فضا در معنایی کنش‌گرانه و بسان شبکه‌ی درهم‌بافته‌ی روابطی فهمیده می‌شود که پیوسته تولید و بازتولید می‌شوند. نتایج مطالعه نشان می‌دهد که آنچه بازنمایی فضایی را در مطالعه‌ی حاضر مهم می‌نماید، انتزاعی و معقول بودن آن و متکی بودن برنامه‌ریزی‌ها بر آن است؛ چراکه سیاست‌مداران در تصمیم‌گیری‌های سیاسی خود و برنامه‌ریزان شهری به‌منظور ارائه‌ی برنامه‌ها و طرح‌های شهری بهتر ناگزیر از مطالعه بر روی بازنمایی فضاهای شهری هستند. از سویی تصاویر ذهنی، حاصل تعامل میان انسان و محیط بوده و شامل آگاهی‌های ذهنی فرد از محیط هستند. ازاین‌جهت مطالعه‌ی تصاویر ذهنی نقطه‌ی آغازین هرگونه تحلیل در زمینه‌ی روابط متقابل انسان و محیط دانسته می‌شود. چنین می‌توان بیان کرد که در شکل‌گیری تصویر ذهنی، ابتدا محیط شهر ادراک و سپس تصور می‌شود و وجه سوم این امر، تولید معنا و نماد است و از این نظر می‌توان گفت که تصویر ذهنی همواره تولید و بازتولید می‌شود.

Keywords:

Lefebvres Trialectic , Spatial Representation , Mental Image , Reproduction. , تریالکتیک لوفور , بازنمایی فضایی , تصویر ذهنی , بازتولید.