امکان‌سنجی استحصال آب باران از حوضه‌های آبخیز پشت‌بامی در مناطق روستایی (مطالعه‌ی موردی: بخش رضویه، شهرستان مشهد)

با توجه به اینکه کشورمان وارد یک دوره‌ی خشک‌سالی طولانی‌مدت شده است، تأمین آب و استفاده‌ی بهینه از آن به‌ویژه در نقاط روستایی از اولویت‌های خاص شده است. مهم‌ترین هدف تحقیق حاضر، امکان‌سنجی تأمین بخشی از آب مصرفی روستاها از طریق حوضه‌های آبخیز پشت‌بامی است. محقق امیدوار است که با اشاعه‌ی فرهنگ استفاده‌ی بهینه از نزولات جوی، علاوه بر تأمین بخشی از نیازهای روستاییان، به‌خصوص روستاییانی که به‌وسیله‌ی تانکر آب‌رسانی می‌شوند، از فشار بر منابع آب‌های زیرزمینی که در معرض مخاطرات جوی قرار دارند، کاسته شود. تحقیق از نوع هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی تحلیلی است. جمع‌آوری اطلاعات با دو شیوه‌ی میدانی و اسنادی صورت گرفته است. با توجه به جامعه‌ی آماری که 57 روستای بالای 20 خانوار از بخش رضویه‌ی شهرستان مشهد را تشکیل می‌داده، حجم نمونه از طریق فرمول کوکران معادل 251 خانوار تعیین گردیده است. ابزار اصلی تحقیق، پرسش‌نامه با مجموع 28 پرسش بوده است که به روش تصادفی سیستماتیک انجام شد. با توجه به ضریب آلفای کرونباخ به‌دست‌آمده (0.732) پایایی پرسش‌نامه‌ی مطلوب ارزیابی می‌شود. در این تحقیق به بررسی پتانسیل موجود برای جمع‌آوری آب باران از پشت‌بام پرداخته شد که با توجه به نتایج به‌دست‌آمده با استفاده از این سیستم می‌توان سالانه در یک کاربری مسکونی روستایی به مساحت 75 مترمربع، 90/32 مترمکعب در سال در مصرف آب صرفه‌جویی کرد. روستاییان نه‌تنها از انگیزه‌ی بالای مشارکت در اجرای این طرح برخوردارند، بلکه به اهمیت و بهره‌گیری از آن به‌عنوان یک روش ساده برای مقابله با بحران کم‌آبی و کاهش اتکا به سیستم‌های متمرکز آب‌رسانی به نقاط دوردست از قبیل آب‌لوله‌کشی، سد، چاه، قنات و تجدید حیات سطح ایستایی پی برده‌اند و خواهان حمایت‌های مالی و فنی نهادهای دولتی و خصوصی در رفع مشکلات هستند. ازجمله راهکارهایی که در این مقاله مورد تأکید قرار گرفته، ایجاد روحیه‌ی مشارکت در روستاییان و اشاعه‌ی فرهنگ بهره‌برداری بهینه از نزولات جوی از طریق آموزش همگانی بوده است.

Keywords:

Rainwater Harvesting , Aquifer Basin , Watershed , Save the Rain , Rural Planning. , استحصال آب باران , حوضه‌ی آبخیز پشت‌بامی , ذخیره‌ی باران , بحران آب , برنامه‌ریزی روستایی.