تبیین ارزش‌های خبرگان جامعۀ طراحی معماری ایران

چکیده بیان مسئله: یکی از مباحث اصلی در حوزۀ روانشناسی اجتماعی مطالعه در خصوص ارزش‌هاست. پرداختن به «ارزش به‌عنوان عامل هدایتگر رفتار» اصلی بنیادی در این حوزه است که سابقه‌ای نزدیک به یک قرن دارد. مطالعه دربارۀ ارزش‌ها و تأثیر آن بر رفتار به حوزه‌های دیگر نیز وارد شده که یکی از این حوزه‌ها معماری است. اگرچه در حوزۀ معماری‌«طراحی به‌مثابۀ عملی تأملی» از دهۀ 1970 میلادی نمایندۀ این دیدگاه است، اما تا کنون بحث ارزش‌ها در معماری ایران مورد مطالعه قرار نگرفته است. در این راستا این پژوهش به‌دنبال شناسایی ارزش‌های خبرگان در جامعۀ طراحی معماری ایران، منشأیابی این ارزش‌ها و چگونگی پارادایم ارزشی غالب در این جامعه است.هدف پژوهش: آشکارکردن الگوی مسلط ارزشی و چارچوب فکری و عملی خبرگان طراحی جامعۀ معماری ایران است. در واقع این مقاله به‌دنبال وضوح‌بخشیدن و آشکارکردن ارزش‌ها، منشأ ارزش‌ها و نحوۀ اندیشه و عمل، منطبق بر ارزش‌های طراحان خبره در جامعۀ مذکور است.روش پژوهش: این پژوهش کیفی، به روش میدانی با ابزار مصاحبۀ عمیقِ نیمه‌ساختار‌یافته، داده‌ها را جمع‌آوری کرده و با روش نظریۀ داده‌بنیاد آنها را تحلیل کرده است، در این زمینه از نرم‌افزار «مکس‌کیودا 2018» استفاده شده است.نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان می‌دهد «نوآوری» اصلی‌ترین ارزش طراحان خبره است و پس از آن «ارزش‌های زیست‌محیطی، تاریخی و سنتی و ارزش‌های اجتماعی» نزد این طراحان اهمیت دارد. نمود خلاصه‌شدۀ مجموعۀ این ارزش‌ها را می‌توان با عبارت «آینده‌نگری زمینه‌گرا» در قالب پارادایمی معرفی کرد. این ارزش‌ها تحت تأثیر «تلاش شخصی»، «دانشگاه» و فعالیت در «حرفه»، در اندیشۀ طراحان شکل‌گرفته است و طراحان بیشتر از رضایت بهره‌برداران و عام مردم، به‌دنبال «مقبولیت نزد نخبگان» هستند.

Keywords:

ارزش , ارزش در معماری , ارزش‌های طراح , خبرگان جامعۀ معماری , نوآوری , آینده‌نگری زمینه‌گرا