طراحی و آزمون مدل تأثیر عوامل جامعه‌شناختی مبتنی بر نظریه بوردیو با میانجی‌گری سبک زندگی فرهنگی بر میزان مطالعه شهروندان شهر اهواز

مقدمه: مطالعه به عنوان کنشی اجتماعی تنها توسط عوامل روانشناختی و آموزشی تبیین نمی‌شود، بلکه عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی نیز بر روی آن تأثیر گذار هستند. هدف اصلی این پژوهش تبیین مدل تأثیر عوامل جامعه‌شناختی سرمایه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، جنسیت و تحصیلات با میانجی‌گری سبک زندگی فرهنگی بر میزان مطالعه شهروندان شهر اهواز است. روش‌شناسی: روش انجام پژوهش، همبستگی و از نوع تحلیل مدل معادلات ساختاری (SEM) است که یک روش همبستگی چند متغیری می‌باشد. پژوهش‌های متعدد در سطح جهان نشان داده‌اند که مؤلفه‌های جمعیت‌شناختی و جامعه‌شناختی بر میزان و نوع مصرف کالاهای فرهنگی از جمله مطالعه تأثیرگذار هستند. با استفاده از نظریات جامعه‌شناختی و به‌ویژه نظریات بوردیو، مجموعه‌ای از عوامل جامعه‌شناختی مؤثر بر میزان مطالعه در قالب مدلی نظری ارائه شده است. در طراحی مدل پیشنهادی پژوهش، متغیرهای سرمایه‌ی فرهنگی،سرمایه‌ی اجتماعی، سرمایه‌ی اقتصادی، جنسیت و تحصیلات، متغیرهای مستقل؛ متغیر سبک زندگی فرهنگی به عنوان متغیر میانجی و میزان مطالعه به عنوان متغیر وابسته هستند. دوازده فرضیه مربوط به اثرات مستقیم و غیر مستقیم متغیرهای جامعه شناختی بر روی میزان مطالعه در نظر گرفته شد. یافته ها: مقادیر شاخص‌های برازندگی مربوط به الگوی پیشنهادی پژوهش حاکی از آن است که اکثر شاخص‌های برازندگی در مدل پیشنهادی پژوهش در حد مطلوبی قرار دارند که برازش این مدل تا حدود زیادی قابل قبول است. در خصوص فرضیه‌های مربوط به اثر مستقیم، یافته ها نشان داد که سرمایه‌ی فرهنگی، سرمایه اجتماعی، سبک زندگی فرهنگی، جنسیت و تحصیلات اثر مستقیم مثبت بر میزان مطالعه‌ی شهروندان شهر اهواز دارند؛ و تنها سرمایه اقتصادی اثر مستقیم مثبت بر میزان مطالعه شهروندان اهواز ندارد. در خصوص فرضیه‌های مربوط به اثر غیرمسقیم، یافته ها نشان داد که سرمایه‌ی فرهنگی، سرمایه اقتصادی، سرمایه اجتماعی و تحصیلات از طریق سبک زندگی فرهنگی اثر غیرمستقیم مثبت بر میزان مطالعه‌ی شهروندان شهر اهواز دارد؛ و تنها جنسیت از طریق سبک زندگی فرهنگی اثر غیرمستقیم مثبت بر میزان مطالعه‌ی شهروندان شهر اهواز ندارد. بحث و نتیجه‌گیری: همسو با نتایج این پژوهش در مطالعات تجربی حوزه مطالعه، تأیید شده است که خواندن به تحصیلات و جنسیت وابسته است. همچنین عوامل جامعه‌شناختی، متغیر مستقل مهمی بر میزان مطالعه هستند. زیرا افراد در موقعیت‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی متفاوت دارای میزان متفاوتی از اوقات فراغت هستند. در هر صورت، می‌توان استدلال کرد که افرادی که متعلق به رده‌های اجتماعی بالاتر هستند و سرمایه فرهنگی بالاتری دارند، بیشتر می‌خوانند. بنابراین عوامل جامعه‌شناختی مثل سرمایه فرهنگی، سرمایه اجتماعی و سبک زندگی فرهنگی بر میزان و نوع مطالعه تأثیر قوی دارند. مطالعه بیش از آنکه عملی فردی باشد، فرایندی اجتماعی است. این کنش اجتماعی متأثر از عوامل مختلف زمینه‌ای و اجتماعی است که برای ترویج مطالعه بایستی این عوامل را در نظر گرفت. توضیح مطالعه از نگاه جامعه‌شناختی نه‌تنها عوامل اجتماعی که مطالعه را تحت تأثیر قرار می‌دهند روشن می‌سازد، بلکه مطالعه را به‌عنوان شکل خاصی از تعامل اجتماعی و سرمایه فرهنگی به‌صورت جامع‌تری تحلیل می‌کند.

Keywords:

مطالعه , عوامل جامعه‌شناختی , سرمایه‌ی فرهنگی , سرمایه‌ی اجتماعی , سرمایه‌ی اقتصادی , جنسیت , تحصیلات , سبک زندگی فرهنگی , شهر اهواز