پایش خشکسالی کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک با استفاده از شاخص های سنجش از دور

خشکسالی یکی از پیچیده ترین بلایای طبیعی است که آسیب های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی فراوانی را به همراه دارد. پایش مداوم این پدیده با هدف بررسی زمان شروع خشکسالی و چگونگی توسعه زمانی و مکانی آن در یک منطقه، می تواند آسیب های ناشی از خشکسالی را به حداقل برساند. اگرچه داده های هواشناسی از دقت خوبی برخوردار هستند. اما عدم تراکم مناسب ایستگاه ها و فاصله زیاد آن ها از یکدیگر، نقص مهم این داده ها محسوب می شود. ضمن اینکه با استفاده از داده های هواشناسی معمولا خشکسالی های کشاورزی قابل ارزیابی نیست. بنابراین استفاده از این داده ها جهت پایش خخشکسالی و به خصوص خشکسالی کشاورزی با محدودیت هایی همراه است. استفاده از تصاویر ماهواره ای که پوششی کامل از سطح زمین با اندازه تفکیک مکانی مناسب تهیه می کنند، نقص داده های زمینی را رفع می کند اما دقت آن ها نسبت به این داده ها، کمتر است. در چنین شرایطی شناسایی یک شاخص سنجش از دور که دارای بهترین دقت ممکن باشد، برای پایش خشکسالی در یک منطقه وسیع می تواند مفید واقع شود. در این تحقیق به منظور یافتن مناسب ترین شاخص سنجش از دوری برای پایش خشکسالی کشاورزی، پنج شاخص استخراج شده از اطلاعات سنجیده MODIS شامل شاخص اختلاف نرمال شده پوشش گیاهی (NDVI)، شاخص شرایط پوشش گیاهی (VCI)، شاخص استاندارد شده گیاهی (SVI)، شاخص شرایط دمایی (TCI) و شاخص سلامت پوشش گیاهی (VHI) با شاخص زمینی بارش استاندارد شده (SPI) در مقیاس های یک تا 24 ماهه در حوضه آبریز زاینده رود در فاصله سال های 2001 الی 2012 مورد ارزیابی قرار گرفت. مقایسه شاخص ها، بر اساس تحلیل همبستگی در ماه های مختلف سال و فصل رشد انجام گرفت. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که شاخص های سنجش از دور در ماه های گرم سال انطباق خوبی با مقیاس های بالاتر SPI دارند و در نجموع حالت های در نظر گرفته شده، شاخص SVI بهتر از سایر شاخص ها عمل کرده است. همبستگی این شاخص در فصل رشد با SPI در مقیاس های 12 و 24 ماهه در اراضی مختلف عددی بین 51 تا 78 درصد است. در ماه های رشد سال شاخص NDVI همبستگی 60 تا 94 درصد را با شاخص SPI در مقیاس 24 ماهه نشان داده است.

Keywords:

و MODIS , سنجش از دور , خشکسالی , زاینده رود , تحلیل همبستگی