بررسی اثرات سدسازی و تغییر رژیم هیدرولوژی رودخانه کارون بر شوری اراضی و رخداد پدیده گرد و غبار در دشت خوزستان

این مطالعه برای بررسی اثر سدسازی و تغییر رژیم هیدرولوژی رودخانه کارون بر زیست بوم منطقه انجام شد.برای بررسی تغییرات دبی و شوری رودخانه کارون، از آمارهای یک دوره چهل ساله (۹۵-۱۳۵۵) رودخانه کارون در ایستگاه ملاثانی استفاده شد. هم­چنین تغییرات شوری و سدیمی خاک، در محدوده معینی از دشت خوزستان، به وسعت حدود ۶۸۰۰ هکتار در پایین دست شهر اهواز و در شمال تالاب شادگان، در طی سال­های ۱۳۶۹، ۱۳۸۹ و ۱۳۹۵ مقایسه شد. نتایج نشان داد میزان شوری از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۵ رو به افزایش است. با تغییر رژیم هیدرولوژی رودخانه کارون و کاهش دبی آن، از یک سو کیفیت آب ­­­به شدت کاهش یافته و میزان املاح نیز به بیش از دو برابر افزایش یافته است. از سوی دیگر ممانعت از جریان سیلابی دشت، سبب شوری شدید خاک­ها شده است. به طوری­که مساحت اراضی با شوری بیش از ۳۰ دسی زیمنس بر متر برای وسعت ۶۸۰۰ هکتاری مورد مطالعه، از ۵۲۴۸ هکتار (۲/۷۷%) در سال ۱۳۶۹ به ۶۷۵۴ هکتار (۳/۹۹%)  در سال ۱۳۹۵ افزایش یافته است. به دلیل ایجاد این میزان از شوری که فراتر از حد تحمل گیاهان شور دوست بومی است، پوشش گیاهی منطقه از بین رفته و خاک لخت شده است. در این مناطق عاری از پوشش گیاهی در مواجه با بادهای دائمی منطقه، طوفان­هایی از گرد و غبار ایجاد شده است. بنابراین تغییر رژیم هیدرولوژی رودخانه، عامل بخشی از مشکلات فعلی کیفیت هوا به­شمار می­آید. از این­رو بازنگری و تجدید نظر در عوامل موثر در تغییر رژیم هیدرولوژی از جمله اقدامات سد سازی و انتقال از سرشاخه­ها ضرورت دارد.

Keywords:

سیلاب , تجمع نمک , نسبت جذب سدیم , سد گتوند