پهنهبندی خطر فرسایش خندقی در حوزه آبخیز قرناوه استان گلستان

فرسایش خندقی، بهعنوان عامل خطر اراضی، یکی از چالش­های آسیب­زای فرسایش آبی بهشمار می­رود که تاثیر بهسزایی در تخریب اراضی دارد. هدف از این تحقیق پهنه­بندی خطر فرسایش خندقی حوزه آبخیز قرناوه استان گلستان با استفاده از مدل­های نسبت فراوانی و روش پیشنهادی گوپتا و جوشی  (GNRF) است. بدینمنظور در ابتدا نقشه پراکنش پهنهای خندق­های (متغیر وابسته) حوزه آبخیز قرناوه با استفاده از بازدید­های میدانی و تصاویر ماهواره­ای، با مقیاس ۱:۷۵.۰۰۰ در محیط نرمافزار سامانه اطلاعات مکانی تهیه شد. در ابتدا برای مدلسازی کل خندق های مشاهداتی به دو بخش تقسیم شد: ۷۰ درصد پهنههای خندقی برای کالیبراسیون مدل و ۳۰ درصد آن برای اعتبارسنجی مدل در نظر گرفته شد. در گام بعدی ۷ لایه اطلاعاتی از قبیل درصد شیب، جهت شیب، انحنای سطح، نوع سازند زمینشناسی، نوع کاربری اراضی، میزان فاصله از رودخانه، میزان فاصله از جاده بهعنوان عوامل موثر (متغیر مستقل) بر ایجاد فرسایش خندقی انتخاب شدند. با مقایسه متغیرهای مستقل با متغیر وابسته، مقدار تراکم خندق در هر کلاس عوامل مستقل محاسبه  شد. سپس نرخ­دهی طبقات براساس روابط موجود در مدل­های نسبت فراوانی وGNRF انجامشد. در نهایت با روی­هم­گذاری نقشه­های نرخ­دهی شده، نقشه پهنه­بندی خطر فرسایش خندقی بهدست آمد. نتایج مقایسه درصد فراوانی خندق­ها در کلاسههای خطر نشان داد که در مدل­های نسبت فراوانی و GNRF از کل پهنه­های خندقی مرحله اعتبارسنجی بهترتیب ۱۱/۷۸ و ۵۲/۷۴ درصد پهنه­ها در طبقات خطر زیاد و خیلی زیاد قرار دارند. نتایج اعتبارسنجی مدل با استفاده از روش جمع کیفی و ضریب کاپا نشان داد که مدل نسبت فراوانی با مقدار جمع کیفی و ضریب کاپای بیشتر (۳ و ۸۹/۰) نسبت به مدل GNRF (۲۷/۱ و ۷۴/۰) برای پهنه­بندی خطر فرسایش خندقی منطقه بررسی شده پیشنهاد میشود.  

Keywords:

Hazard zoning , Gully erosion , Gharnaveh watershed , Frequency Ratio , Gopta & Joshi. ,  پهنه­بندی خطر , فرسایش خندقی , حوزه آبخیز قرناوه , نسبت فراوانی , گوپتا و جوشی.