درآمدی بر نظریه «اشراف» در علوم انسانی اسلامی

چکیده به باور پژوهشگران اسلامی، علوم انسانی موجود تحتتاثیر تکانههای وارداتی غرب قرار گرفته و ازنظر مبنا و محتوا، خدشهها و رعشههایی بر پیکر آن پدیدار شده است. این مهم، ضرورت حرکت ازسوی علوم انسانی موجود را بهسوی علوم انسانی مطلوب میطلبد که تنها در سایه اجتهاد علمی و تولید نظریات نو دستیافتنی است. نظریه اشراف میتواند گامی موثر در این راستا قلمداد شود که ازجمله کارکردهای آن ارتقای سلامت دینی علوم انسانی و تدوین علوم مشرف پیوستی است. براساس ویژگی این نظریه منابع، مبانی و روشهای آن با تکیه بر آموزههای وحیانی بنا نهاده شده است. چراکه در تدوین علوم مادر مطلوب (کلام، اخلاق و فقه مطلوب) بر بازپژوهی آموزههای قرآنی و روایی و نقش بنیادین عقل و کاربست بایسته از این منابع سترگ پای فشرده است. این نظریه که به زعامت و نظارت علوم مادر بینشی، ارزشی و حکمی بر گزارههای مبنایی و معرفتی علوم انسانی تعریف میشود، بر پایه روایت نبوی (العلم ثلاثه) بنیان شده است. البته شواهد و قراین میدانی و عقلی نیز این مضمون روایی را تایید میکند. از حیث روشی نیز، سازوکارهای این نظریه یعنی (عرضه و تطبیق ـ استنطاق و تولید اجتهادی) از آموزههای اهلبیت (علیهمالسلام) الگوگیری شده است. 

Keywords:

Keywords: Ishraf theory , mother science , Musharraf sciences , humanities , supply and adaptation , scientific scholarship , ijtihadi production. , کلیدواژهها: نظریه اشراف , علوم مادر , علوم مشرف , علوم انسانی , عرضه و تطبیق , استنطاق علمی , تولید اجتهادی.