پتانسیلیابی منابع آب زیرزمینی برپایه سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و سنجش از دور (RS) با استفاده از فرایند تحلیل شبکهای (ANP) نمونه پژوهش: دشت ناز ساری

شناسایی منابع آب زیرزمینی و تلاش برای حفظ منابع آبی، یکی از اهداف بزرگ کشورهایی است که با مشکل کمآبی مواجه هستند. آبهای زیرزمینی طی دهههای اخیر به دلیل برداشت بیش از تغذیه کاهش یافتهاند. مدیریت منابع آب زیرزمینی با اکتشاف و بهرهبرداری متناسب با پتانسیل آبخوان، یکی از مهمترین راهبردها در این زمینه است. در این پژوهش بهمنظور پهنهبندی پتانسیل آب زیرزمینی دشت ناز ساری، از عوامل موثر بر نفوذپذیری خاک و تغذیه سفرههای آب زیرزمینی شامل لایههای زمینشناسی، پوشش گیاهی، شیب، جهت شیب، بارش، دما، ارتفاع، فاصله از گسل، تراکم گسل، فاصله از آبراهه و تراکم آبراهه و فاصله از جاده استفاده شد. به این منظور نخست لایههای اطلاعاتی مورد نیاز در محیط نرمافزار ArcMap ۱۰.۳ بهصورت لایه رستری تهیه شد؛ سپس هریک از عوامل در بردار وزن بهدستآمده از روش ANP ضرب و نقشه پتانسیلیابی منابع آب زیرزمینی منطقه از راه حاصلجمع لایههای نهایی عوامل اقلیمی، هیدرولوژی، زمینشناسی، توپولوژی و زیستمحیطی تهیه شد. بهمنظور اعتبارسنجی نقشه نهایی، منحنی ROC به کار رفت. نتایج نشان داد ۳۵/۹۹۵ کیلومترمربع از مساحت منطقه پتانسیل زیاد و بسیار زیاد، ۷۶/۲۵۴۹ کیلومترمربع پتانسیل کم و بسیار کم و ۱۷/۶۴۲ کیلومترمربع پتانسیل متوسط درزمینه منابع آب زیرزمینی دارند؛ همچنین نتیجه ۸۷درصدی منحنی ROC بیانکننده دقت زیاد این روش در تهیه نقشه پتانسیل آب زیرزمینی در محدوده مطالعاتی است. براساس روش ANP نیز، عوامل زمینشناسی و ارتفاع منطقه بیشترین تاثیر را بر پتانسیلیابی منابع آب زیرزمینی در منطقه بررسیشده دارند. بر این مبنا بررسی پتانسیل سفرههای آب زیرزمینی و بهرهبرداری بهینه و متناسب با توان آبخوان برای مدیریت پایدار این منابع ضروری است

Keywords:

پتانسیلیابی , آبخوان , ANP , منحنی ROC , حوضه آبخیز تجن