میزان ترجمهپذیری عناصر فرهنگی و ... در خطبه صدوهشتم از نهجالبلاغه

استعارات، کنایات، تشبیهات، مجاز و ضرب­المثل­ها علاوه بر جنبه تخییلی، جنبه فرهنگی نیز دارند. ازآنجاکه این تعبیرات آیینه تمام­نمای تاریخ، فرهنگ و اندیشه در هر جامعه هستند، در حوزه مباحث معاصر ترجمه، توجه صاحب­نظران را به خود جلب کرده ­است. ترجمه عناصر و جنبه­های فرهنگی گنجانده­شده در متن، در باور برخی از نظریه­پردازان معاصر امکان­پذیر نیست، درحالی­که برخی دیگر آن را در ضمن چارچوب­های خاصی ترجمه­پذیر می­دانند. این جستار با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و براساس مدل ایویر به بررسی، نقد و مقایسه شیوه ترجمه مفاهیم فرهنگی و صورخیال و... موجود در خطبه صدوهشتم نهجالبلاغه ترجمههای فیض­الاسلام، شهیدی و دشتی می­پردازد. در این پژوهش تلاش می­شود به این پرسش پاسخ داده شود که ترجمه عناصر فرهنگی از زبان مبدا (عربی) به زبان مقصد (فارسی) چقدر امکان­پذیر بوده است؟ نتایج این جستار گویای آن است که در بین روش­های پیشنهادشده برای ترجمه عناصر فرهنگی، روش تلفیقی از ترجمه برابر و معادل در فرهنگ مقصد یکی از موفق­ترین روش­هاست، درحالی­که ترجمه چنین تعابیر به­صورت آزاد، تنها  نقش کارکردی محض آنها را منعکس می­کند و ارزش فرهنگی تعبیر را نادیده می­گیرد.

Keywords:

خطبه ۱۰۸ نهجالبلاغه , عناصر فرهنگی , استعاره , کنایه , ضربالمثل , شیوههای ترجمه