تهیه نقشه های خطر احتمال و حساسیت سیل با استفاده از روش نسبت فراوانی در حوزه آبخیز پل دوآب شازند

به دلیل کمبود اطلاعات در اکثر حوزه ­های آبخیز، بسیاری از محققین برای مطالعات هیدرولوژیکی و سیل­ خیزی به استفاده از تجزیه و تحلیل ­های مکانی در سیستم اطلاعات جغرافیایی روی آورده ­اند. پژوهش حاضر به منظور تهیه نقشه های احتمال و حساسیت سیل با استفاده از روش نسبت فراوانی، از پارامتر­های طبقات ارتفاعی، درصد شیب، انحنای زمین، شاخص رطوبت توپوگرافی، توان آبراهه، میانگین بارندگی، فاصله از رودخانه، سنگ ­شناسی، نوع خاک و کاربری اراضی در حوزه آبخیز پل­ دوآب شازند انجام شد. ابتدا نقشه رقومی تمامی پارامتر­ها با استفاده از نرم ­افزارهای Arc GIS ۱۰.۱ و SAGA GIS ۲ با فرمت رستری تهیه شدند. برای تهیه نقشه کاربری اراضی از تصویر ماهواره IRS-۱C و نرم افزار ENVI ۴.۸ و الگوریتم حداکثر احتمال استفاده شد. سپس موقعیت جغرافیایی ۹۵ نقطه سیل­ گیر در منطقه بر اساس اطلاعات سیلاب­ های اردیبهشت ماه ۱۳۸۲، اردیبهشت ماه ۱۳۸۳ و اسفند ماه ۱۳۸۳ تهیه شد. نقاط به صورت تصادفی به گروه ­هایی متشکل از ۶۷ نقطه (۷۰ درصد) و ۲۸ نقطه (۳۰ درصد) به ترتیب برای واسنجی و اعتبار­سنجی تقسیم شدند. مجموعه نقاط گروه واسنجی به عنوان متغیر وابسته و پارامتر­های تاثیرگذار بر سیل به عنوان متغیر­ مستقل به روش نسبت فراوانی معرفی شدند. سپس احتمال رخداد سیل برای هر طبقه از هر پارامتر­ها محاسبه شد. در نهایت وزن­ های به دست­ آمده برای هر طبقه در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در لایه ­های مربوطه اعمال شده و با استفاده از توابع روی­ هم­ گذاری، نقشه­ های حساسیت و احتمال سیل منطقه مورد مطالعه به دست آمد. بر اساس نقشه پتانسیل، منطقه به پنج طبقه با حساسیت خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم تقسیم شد. نتایج هیستوگرام ارزیابی روش نسبت فراوانی نشان داد که احتمال حضور نقاط سیل­ گیر گروه اعتبارسنجی داده ­ها در طبقه خیلی زیاد برابر با ۶۷.۸۶ درصد و برای طبقه خیلی کم این عدد برابر با صفر می­ باشد. بنابراین هیستوگرام مربوطه تاییدکننده روش نسبت فراوانی در تهیه نقشه حساسیت سیل در منطقه مورد پژوهش می­ باشد.

Keywords:

الگوریتم حداکثر احتمال , نسبت فراوانی , هیستوگرام ارزیابی , Arc GIS , SAGA GIS