اثر گلایسین بتائین بر برخی خواص مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی Salsola imbricata L. تحت تنش شوری

سابقه و هدف: شوری بعد از خشکی دومین عامل محیطی فراگیر و محدود کننده تولیدات کشاورزی است. گیاه Salosola imbricata L. از خانواده کنوپودیاسه به حالت بوته ای می روید. گلایسین بتائین معمول ترین محلول آلی سازگار می باشد و از بین بسیاری از ترکیبات آمونیومی چهارظرفیتی شناخته شده، بیشترین و فراوان ترین ترکیب در پاسخ به تنش هاست. این مطالعه به منظور بررسی و مقایسه برخی ویژگی های رشدی و آنزیمی گیاه شور با کاربرد گلایسین بتائین در پاسخ به سطوح مختلف تنش شوری انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶ در گلخانه تحقیقاتی مرکز ملی تحقیقات شوری انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل چهار سطح شوری سه (شاهد) ۱۰، ۳۰ و ۶۰ دسی زیمنس بر متر (منبع آب شور) و اثر گلایسین بتائین (عدم محلول پاشی و غلظت ۵۰ میلی مولار محلول پاشی) بر گونه شور انجام شد. در این آزمایش صفاتی از جمله طول ساقه و ریشه، نسبت طول ریشه به ساقه، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، حجم ریشه، محتوای کلروفیل، قند محلول، میزان پرولین و پروتئین مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: نتایج حاکی از آن بود که افزایش شوری سبب کاهش معنی دار طول ساقه در هر دو تیمار کاربرد و عدم کاربرد گلایسین بتائین شد. بیش ترین و کم ترین طول ساقه به ترتیب در گیاهان تحت تیمار شوری سه دسی زیمنس بر متر با کاربرد گلایسین بتائین و تیمار ۶۰ دسی زیمنس و عدم مصرف گلایسین بتائین حاصل شد. در خصوص طول ریشه افزایش سطوح شوری از سه به ۶۰ دسی زیمنس بر متر سبب کاهش معنی دار طول ریشه شد. کاربرد گلایسین بتائین نسبت به عدم کاربرد آن به جز در گیاهان تحت شوری ۳ دسی زیمنس بر متر در سایر تیمارها سبب اختلاف معنی دار طول ریشه نشد. نتایج نشان داد که گیاهان تیمار شده با گلایسین بتائین دارای نسبت طول ریشه به ساقه کمتری بودند، به طوری که کاربرد گلایسین بتائین سبب کاهش ۲۳/۱۹ درصد نسبت طول ریشه به ساقه شد. افزایش سطوح شوری سبب کاهش معنی دار وزن خشک اندام هوایی گیاه شد، به طوری که با افزایش شوری از سه به ۶۰ دسی زیمنس بر متر کاهش ۸/۴۰ درصدی در وزن خشک اندام هوایی مشاهده شد. نتایج حاکی از تاثیر معنی دار کاربرد گلایسین بتائین در افزایش وزن خشک اندام هوایی گیاه بود، به طوری که گلایسین بتائین سبب افزایش وزن خشک اندام هوایی گیاه به میزان ۴۶/۴ گرم در بوته شد. افزایش سطح شوری تا ۳۰ دسی زیمنس بر متر تاثیری در میزان قند محلول نداشت، اما افزایش شوری تا سطح ۶۰ دسی زیمنس بر متر سبب افزایش ۹۷/۳۱ درصد معنی دار قند محلول نسبت به شوری سه دسی زیمنس بر متر شد. نتایج حاکی از آن بود که محتوای پرولین با مصرف گلایسین بتائین در تمامی سطوح تنش شوری نسبت به عدم کاربرد گلایسین بتائین کاهش یافت، به طوری که این کاهش تنها در سطوح ۳۰ و ۶۰ دسی زیمنس بر متر معنی دار بود. نتیجه گیری: افزایش تنش شوری از سه به ۶۰ دسی زیمنس بر متر سبب کاهش معنی دار طول ساقه و ریشه، نسبت طول ریشه به ساقه، وزن خشک اندام هوایی و ریشه و حجم ریشه گیاه شد. کاربرد گلایسین بتائین نسبت به عدم کاربرد آن سبب افزایش طول ساقه و ریشه، وزن خشک اندام هوایی و ریشه و حجم ریشه شد. افزایش شوری سبب افزایش قند محلول گیاه و مقدار پرولین گیاه شد. مقدار پرولین در تیمار عدم کاربرد گلایسین نسبت به کاربرد آن در هر یک از سطوح شوری دارای مقادیر بیشتری بود. به نظر می رسد در این مطالعه کاربرد گلایسین بتائین با بهبود ویژگی های رشدی گیاه سبب افزایش توان گیاه در مقابل تنش شوری شده است.

Keywords:

محلول های سازگار , قندهای محلول , پرولین , کلروفیل , محلول پاشی