تحلیل ساختار روایی داستان خسرو و شیرین نظامی

چند مسئله در داستان خسرو و شیرین، نظیر نحوه رسیدن و آشنا شدن این دو شخص، سرانجام غم انگیز آن ها، به رغم ظاهر پرنشاط رمانس های فارسی و میزان کنش شیرین در روایت نظامی درخور توجه است. بدین سبب، برای دریافت چگونگی شکل گیری داستان و فرجام غم انگیز شخصیت های مهم آن به بررسی و تحلیل ساختار روایت نظامی از داستان خسرو و شیرین پرداخته ایم. روایت خسرو و شیرین با یک پی رفت کامل آغاز می شود. با اتمام این پی رفت، دو پی رفت اصلی شکل می گیرد که یکی کنشگری خسرو در به دست آوردن چهار مطلوب ارزشمند «شیرین، تخت سلطنت، شبدیز و باربد» و دیگری کنشگری شیرین در به دست آوردن خسرو است. پی رفت های روایت چرخه های ثابتی از تغییر وضعیت از پایدار به ناپایدار هستند که کنش ها و واکنش های نیروهای یاریگر و مقابله گر در دگرگونی وضعیت آن ها نقشی اساسی دارند. هر پی رفت با دگرگون شدن از وضعیت متعادل به نامتعادل آغاز می شود و با امکان دگرگونی و در نهایت، دگرگونی پایان می پذیرد. این دگرگونی های مطلوب در پایان روایت از دست می روند و نشانی از وصال دائمی در هیچ کدام از آن ها دیده نمی شود.

Keywords:

ساختار روایی , نظامی گنجوی , خسرو و شیرین , پی رفت ها , کارکردها