بررسی عملکرد و اجزای عملکرد و تنوع ژنتیکی و قابلیت توارث آنها در نخود

در این پژوهش، به منظور بررسی عملکرد و اجزای عملکرد و میزان تنوع ژنتیکی و قابلیت توارث آنها در ۱۹ ژنوتیپ نخود زراعی، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۱۳۹۱- ۱۳۹۰ در مزرعه پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت ژنوتیپ ها برای صفات عدد اسپد، تعداد شاخه فرعی در بوته، تعداد نیام در بوته، وزن ۱۰۰ دانه، عملکرد اقتصادی، زیست توده و شاخص برداشت در سطح آماری ۱ درصد معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین صفات نشان داد که ژنوتیپ های شماره ۱۴، ۱۲، ۴ و ۱۹ (با به ترتیب ۴/۲۵۹، ۳/۲۵۰، ۲۴۰ و ۷/۲۳۴ کیلوگرم دانه در هکتار) دارای بیشترین و ژنوتیپ های ۱۸، ۸، ۱۵ و ۶ (با به ترتیب ۰۱/۱۵۱، ۶/۱۶۷، ۸/۱۶۷ و ۱۸۹ کیلوگرم دانه در هکتار) هم دارای کمترین میزان عملکرد دانه بودند. محاسبه همبستگی فنوتیپی نشان داد که همبستگی مثبت و معنی داری (۰۱/۰P < ) بین عملکرد با صفات تعداد نیام در بوته (**۶۲۳/۰)، ارتفاع بوته (**۴۳۲/۰)، شاخص برداشت (**۴۲۵/۰) و زیست توده (**۳۴۹/۰) وجود دارد. نتایج تجزیه رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که مهم ترین صفات تاثیرگذار بر عملکرد اقتصادی به ترتیب تعداد نیام در بوته، شاخص برداشت، زیست توده، تعداد شاخه فرعی در بوته و ارتفاع بودند که در کل ۶۸/۸۴ درصد از تغییرات عملکرد را توجیه کردند. هم چنین بیشترین و کمترین درصد وراثت پذیری به ترتیب متعلق به صفات شاخص برداشت و تعداد دانه در بوته بود. بنابراین با توجه به وجود تنوع کافی در صفات، می-توان از این صفات به عنوان یک منبع مهم تنوع جهت افزایش عملکرد و انتخاب ژنوتیپ های برتر استفاده نمود.

Keywords:

Chickpea (Cicer arietinum L.) , Genetic diversity , Heritability and Selection , نخود زراعی , تنوع ژنتیکی , وراثت پذیری , گزینش