شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر ایجاد گرد و غبار شهرستان هندیجان و ارائه راه کارهای مدیریتی با رویکرد DPSIR

یکی از مخاطرات طبیعی و رایج در سال­ های اخیر، پدیده گرد و غبار است که باعث آسیب ­رسانی، مخصوصا به محیط های شهری و انسانی می­ شود و کنترل و مدیریت آن بسیار دشوار می باشد. از عوامل اصلی و موثر در رخداد این پدیده، موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی مناطق منشا و مناطق تحت تاثیر این پدیده است. در این تحقیق که در شهرستان هندیجان استان خوزستان انجام شده است، ابتدا مسائل و مشکلات بر اساس مطالعات کتابخانه ای، پرسش از کارشناسان و نیز مراجعه به منطقه تحقیق مشخص شده است. سپس، از چارچوب نیروی محرکه-فشار-وضعیت-اثر-پاسخ (DPSIR)، برای تحلیل مهمترین عواملی که باعث وقوع گرد و غبار شهرستان هندیجان شده اند، استفاده شد. چارچوب DPSIR، تحلیلی مبتنی بر رابطه "علت-معلولی" عوامل، برای سیاستگذاری و برنامه ریزی مدیریتی است. در این تحقیق، اقدام به شناسایی و اولویت­ بندی عوامل مربوط به هر یک از مولفه­ های چارچوب DPSIR با استفاده از پرسش ­نامه خبرگان با طیف لیکرت و مبتنی بر آزمون­ های ناپارامتریک فریدمن شد. توضیح این­که، برای تکمیل پرسش­ نامه خبرگان از کارشناسان ادارات منابع طبیعی، محیط زیست، آب منطقه ای و جهاد کشاورزی استان خوزستان نظرسنجی صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که رشد جمعیت، توسعه کشاورزی، توسعه دامداری، توسعه صنعتی و تغییر اقلیم به­ ترتیب اهمیت، از بیشینه به کمینه، مهمترین پیشران­ه ای موثر بر وضعیت رخداد گرد و غبار در منطقه تحقیق هستند. توجه به هر دو مقوله پاسخ­ های واکنشی و پیش­گیرانه نقش مهمی را در بهبود وضعیت و کاهش اثرات نامطلوب رخداد گرد و غبار در منطقه تحقیق داراست.

Keywords:

اثرات زیست محیطی , پاسخ های مدیریتی , رابطه علت و معلولی , فرایند تحلیل سلسله مراتبی , نیروی محرک