ارزیابی روش های تشخیص واگرایی مارن قرمز بالایی (واحد M۳) و مارن پلیوسن جنوب حسن آباد تهران و ورامین در اشکال مختلف فرسایش

در این تحقیق، واگرایی مارن­ های جنوب استان تهران در ناحیه حسن­ آباد و جنوب ورامین شامل مارن­ های محیط خشکی سازند قرمز بالایی واحد M۳ و آبرفت مارنی پلیوسن واحد Plm در شیب­ های پنج، ۲۰ و ۴۰ درصد و در سه شکل فرسایش سطحی، شیاری و خندقی بررسی شدند. بر این اساس، از سازندهای مارنی یاد شده، بر اساس شکل فرسایش غالب، تعداد ۲۰ نمونه تهیه شد. برای دست یابی به هدف­ های از پیش تعیین ­شده، آزمایش­ هایی نظیر دانه­ بندی، حدود ­آتربرگ، تحلیل های شیمیایی نظیرکاتیون­ ها و آنیون­ ها، SAR ،TDS ،EC و هیدرومتری دوگانه و پین­ هول انجام شد. نتایج حاصل از آزمون­ های هیدرومتری ­دوگانه بر روی ۱۸ نمونه، فقط سه مورد واگرایی کم را نشان­ می ­دهد که شامل مارن­ های واحد M۳ در نمونه دست­ نخورده برداشت ­شده از ایستگاه ۱ با شکل فرسایش خندقی، نمونه ایستگاه ۲ با دامنه با شیب ۴۰ درصد و فرسایش سطحی و ایستگاه ۵ با شیب پنج درصد با شکل فرسایش آبراهه ­­ای است. طبق آزمایش پین­ هول انجام شده، از ۱۷ نمونه تحت بررسی، ۱۲ نمونه غیر واگرا و پنج نمونه با واگرایی کم تا متوسط به دست آمد. در آزمایش پین­ هول، عمده مارن­ های با اشکال فرسایش­ آبراهه­ ای و برخی از نمونه­ های با فرسایش خندقی، واگرایی کم تا متوسط نشان دادند. سایر اشکال فرسایش سطحی و شیاری رفتار غیر واگرا نشان دادند. بر اساس خصوصیات شیمیایی کل املاح موجود (TDS) در نمونه و نسبت درصد سدیم (PS)، بیشتر نمونه­ ها در نمودار شیمیایی کاساگراند در محدوده خاک ­های واگرا، یک نمونه در مرز واگرایی با شکل فرسایش سطحی و یک نمونه در محدوده خاک­ های با احتمال ۵۰ درصد واگرایی با شکل فرسایش شیاری قرار می­ گیرد. در آزمایش شرارد اصلاح شده، به عکس، تمامی نمونه­ ا غیر واگرا هستند که نتایج آن با هیچ یک از روش­ های به کار رفته انطباق ندارد و لذا، این طبقه ­بندی مورد قبول نیست. روش شیمیایی آفریقایی نتیجه بهتری نسبت به سایر روش ­های شیمیایی نشان داد. در این روش، نیمی از نمونه­ ها واگرا و نیمی دیگر غیر واگرا طبقه­ بندی شدند. بر اساس معیار شیمیایی و فیزیکی، پدیده واگرایی در تمامی اشکال فرسایش سطحی، شیاری، خندقی و آبراهه ­ای دیده شده است. از این روش، چنین نتیجه می شود که خاک­ های مارنی تحت تاثیر عوامل فیزیکی و شیمیایی استعداد واگرایی را دارند، حتی اگر در زمان نمونه­ برداری اشکال فرسایش سطحی و یا شیاری را نشان دهند. به بیان دیگر، در این خاک ­ها به شرط فراهم شدن سایر شرایط لازم از جمله درجه شیب و میزان تمرکز رواناب، امکان توسعه فرسایش سطحی و شیاری به خندقی و تونلی و یا آبراهه ­ای فراهم است.

Keywords:

پین هول , هیدرومتری دوگانه , روش شرارد , روش آفریقایی , روش شرارد اصلاح شده