تغییرپذیری غلظت و توزیع اندازه موثر ذرات رسوب در مراحل ابتدایی و تکاملی تولید رواناب از شیب ها و شدت های مختلف بارندگی

فرسایش آبی خاک دارای فرایندهای مختلف جدایش، ورود به جریان، انتقال و رسوب گذاری است. رسوبات خروجی از حوزه آبخیز ترکیبی از ذرات با اندازه های مختلف می باشد. توزیع اندازه ذرات در حال انتقال عاملی بسیار تاثیرگذار در فرایند انتقال و رسوب گذاری می باشد. حال آن که تغییرپذیری مولفه های توزیع اندازه ذرات طی شرایط مختلف جریان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرپذیری برخی مولفه های توزیع اندازه موثر ذرات رسوب با استفاده از دانه بندی لیزری در شرایط جریان ناپایدار ابتدایی و پایدار تکاملی در یک نوع خاک تهیه شده از منطقه کدیر در استان مازندران در مقیاس پلات های آزمایشگاهی برنامه ریزی شد. به این منظور شبیه سازی بارندگی در پلات های ۱×۶ متر در شیب های پنج، ۱۵ و ۲۵ درصد و در شدت های ۳۰، ۶۰ و ۹۰ میلی متر بر ساعت و در سه تکرار به وسیله شبیه ساز باران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق بیان گر تبعیت بیشتر غلظت رسوب از شیب نسبت به شدت بارندگی در شرایط مختلف جریان بود. همچنین، مقایسه مقادیر درصد ذرات کوچک تر از دو میکرون و مولفه D۱۰ در شیب های مختلف بیان گر اختلاف معنی دار آن‎ها در شیب پنج درصد در شدت بارندگی ۶۰ و ۹۰ میلی متر بر ساعت در سطح اطمینان ۹۵ درصد در شرایط مختلف جریان بود. در صورتی که ذرات بزرگ تر از دو میکرون در شرایط جریان ناپایدار و پایدار فقط در شیب پنج درصد در شدت بارندگی ۳۰ میلی متر بر ساعت اختلاف معنی دار در سطح اطمینان ۹۵ درصد داشتند. در همین راستا مولفه D۵۰ رفتار بسیار پیچیده ای در شیب ها و شدت های مختلف داشت، ولی مولفه D۹۰ از هیچ کدام از شیب ها و شدت ها در مراحل ابتدایی و تکاملی جریان در سطح اطمینان ۹۰ درصد به دلیل عدم توان جریان در انتقال ذرات بزرگ تر از ۶۳ میکرون و مخصوصا مولفه D۹۰ تاثیر نپذیرفت.

Keywords:

استان مازندران , پلات فرسایشی , دانه بندی لیزری , شبیه ساز باران , مدل سازی خطی