بررسی حس تعلق به مکان در بناهای سنتی ایرانی (نمونه موردی قلعه فلک الافلاک شهر خرم آباد)

محیطی که درآن زندگی می کنیم از بعد های مختلفی تشکیل شده است و انسان است که محیط های پیرامون خودرا خلق می کند و با آن خومی گیرد، مکان ها به انسان هویت می بخشند انسان با بودن در مکان و محیط های مختلف به درک و تعاریف مختلف و همچنین احساساتگوناگونی دست پیدا میکند، انسان احساسات خوب و بد مختلفی از یک محیط پیدا می کند که به آن حس تعلق به مکان می گویند و مکان ها باعثمی شوند که برای انسان ها معنای خاصی پیدا کنند و انسانها در پیدا کردن معنای مکان ها نقش بسزایی دارند مکان ها و آن حسی که در انسان هاایجاد می کنند باعث می شود انسان خودرا جزئی از آن مکان بدانند و با آن خو گرفته و دلبستگی و احساساتی را تجربه خواهند کرد.حس تعلق بهمکان احساس و ارتباطی است که انسان از آن مکان یا محیط می گیرد بعنوان مثال ایجاد وابستگی به یک مکان همان احساس تعلق است کهانسان را به تفکر وا می دارد و به این درک میرسد که خود جزیی از آن مکان است و متعلق به آن محیط است درک و احساسات مختلفی را بهدنبال دارد مانند خوشحالی وابستگی احساس رضایت از آن مکان احساس تعهد احساس آرامش به آن مکان می باشد. در راستای شناخت میزانحس تعلق افراد به قلعه های باستانی، قلعه فلک الافلاک بعنوان نمونه انتخاب شده است. قلعه فلک الافلاک یا دژ شاپور خواست قلعه ای استتاریخی که در شهر خرم اباد استان لرستان بر فراز تپه ای بنا شده است. ساخت این قلعه در دوره ساسانیان بر روی با قیمانده های یک آتشکده یانیایشگاه بوده است این بنا آجری و کاربرد آن در قدیم دژ_ زندان بوده است و کاربرد امروزه آن موزه مردم شناسی است.قلعه فلک الافلاک درلغت به معنای سپهر سالاران است و در زمان های مختلف با نام های مختلفی شناخته شده است مانند :دژ شاپور خواست،سابر خواست،قلعه خرماباد،دوازده برجی و کاخ اتابکان که در دوره قاجار ببعد بنام فلک الافلاک ضبط شده است. در پایان، با استناد به نتایج به دست آمده در این پژوهش متوجه می شویم که عناصر کالبدی یک بنا مانند؛ مصالح نور رنگ تزیینات شکل و اندازه بازشوها فرم بنا وهمچنین استفاده از الگوهای سنتی وعناصرزیبایی شناختی مانند عناصر طبیعی در بنا میتواند ایجاد حس تعلق به مکان را در فرد زنده نگه دارد.روش تحقیق مورد استفاده در اینپژوهش توصیفی-پیمایشی می باشد که با استفاده از پرسشنامه و توزیع آن در قلعه فلک الافلاک سطوح مختلف حس تعلق بهمکان مورد بررسی قرار گرفته است.

Keywords:

حس تعلق , معماری ساسانی , قلعه فلک الافلاک , بناهای سنتی , معماری قلعه ها , خرم آباد