تحلیلی بر مولفه ها و متغیرهای توسعه کشاورزی در ایران

کشاورزی همچنان یکی از بخش های کلیدی اقتصاد به ویژه در کشورهای درحال توسعه، از جمله ایران است. با این وجود در طی دهه های و به ویژه سالیان اخیر با چالش های بی شماری مواجه بوده و نتوانسته اس آنگونه که شایسته آن است توسعه یابد. یکی از علل این مسئله عدم درک درست و شناخت دقیق نسب به مهمترین متغیرها و مولفه های تاثیرگذار بر توسعه کشاورزی بوده است. در همین راستا، این تحقیق با هدف شناسایی و اولویت بندی مهمترین مولفه ها و متغیرهای اثرگذار بر توسعه کشاورزی انجام شد. جامعه آماری مورد استفاده شامل کارشناسان خبره حوزه کشاورزی بودند. نمونه گیری به صورت هدفمند انجام شد. روش مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل متغیرها دیمتل (DEMATEL) که یکی از روش های تصمیم گیری چندمعیاره برای شناسایی الگوی روابط علی میان متغیرها است، استفاده شد. یافته های این تحقیق نشان داد که به ترتیب مولفه ای سیاسی (قرانونی- حمایتی)، محیط زیستی، اقتصادی، اجتماعی و در نهایت فنی- زیرساختی از نگاه کارشناسان این حوزه، مهم تری مولفه های تاثیرگذار بر توسعه کشاورزی در ایران هستند. در میان متغیرهای موثر بر توسعه کشاورزی نیز متغیرهایی نظیر وقوع حوادث طبیعی و غیرمترقبه (نظیر خشکسالی، سیل و زلزله)، سطح دانش، آگاهی و مهارت کشاورزان و نوسان متغیرهای اقلیمی (بارندگی و دما) از جمله مهمترین این متغیرها می باشند. اثرپذیرترین متغیر نیز میزان تولید محصولات کشاورزی است. بر اساس یافته های این تحقیق توسعه کشاورزی در ایران بیش از هر چیز مستلزم آن است که در درجه اول کشاورزان نهادمند شده، نظام برنامه ریزی و سیاست گذاری در بخش کشاورزی مورد بازنگری جدی قرار گرفته، از کشاورزان در مقابل تغییرات و نوسانات اقلیمی حمایت شده، نوسانات قیمت محصولات کشاورزی با هدف حمایت از هر دو گروه مصرف کننده و تولیدکننده مدیریت شود و درنهایت، با بهره گیری از شبکه های اطلاعاتی و ارتباطی به ارتقاء سطح دانش، آگاهی و مهارت کشاورزان کمک شود.

Keywords:

توسعه کشاورزی , نظام کشاورزی , توسعه روستایی , بخش کشاورزی ایران