ارتباط دینامیک امواج و جهات توزیع ماسه درکرانه دریای خزر (محدوده رودخانه های بابلرود و هراز)

ماسه های ساحلی عموما منشا رودخانه ای داشته و تحت تاثیر دینامیک امواج و حرکات آب دریا در طول خط ساحلی توزیع می گردند. منطقه مورد مطالعه در این پژوهش بخش میانی خط ساحلی دریای خزر در محدوده رودخانه های هراز و بابلرود به طول تقریبی۶۰ کیلومتر می باشد. هدف از این تحقیق بررسی راستای توزیع ذرات ماسه و حجم جابجایی های آن در طول خط ساحلی مورد مطالعه است. برای دستیابی به این هدف از داده های باد، دبی و رسوب رودخانه ها و نیز نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی به عنوان ابزار ها و داده های اصلی پژوهش استفاده شده است. علاوه بر این طی کارهای میدانی بیش از ۲۰ نمونه از ماسه های خط ساحلی برداشت شده و با استفاده از تکنیک دانه سنجی در قالب نرم افزار Gradistat ۴.۰ بین قطر ذرات و ویژگی های امواج به روش تحلیلی ارتباط برقرار شده و راستا و حجم جابجایی ذرات ماسه در طول خط ساحلی تعیین شده است. برای کنترل نتایج از مدل تانک موج برای مقایسه میزان جابجایی ماسه در منطقه شستشوی موج استفاده شد. همچنین برای ارزیابی جهت حرکت ماسه به موازات خط ساحلی با رنگ نمودن نمونه های ماسه در سایت های منتخب، میزان توزیع آنها در امتداد خط ساحلی توسط امواج کنترل گردید. نتایج نشان می دهد که راستای غالب امواج به ترتیب از جهات غرب، شمالغرب و شمال موجب توزیع و جابجایی ماسه ها به سمت شرق شده و به نسبت فاصله از مصب رود ها میانگین قطر ذرات ماسه کوچکتر می شود. عواملی همچون دبی، دبی رسوب و مقاومت سازندهای حوضه های آبخیز منتهی به خط ساحلی به طور مستقیم در حجم نقل و انتقالات ماسه در امتداد خط ساحلی تاثیر گذارند.

Keywords:

دریای خزر , ماسه ساحلی , موج , ژئومورفولوژی ساحلی , دینامیک دریا