طبقه بندی ناهمواری ها با استفاده از شاخص موقعیت توپوگرافی و بررسی ارتباط بین ناهمواری ها و سازند های زمین شناسی (بررسی موردی: زیر حوضه بیرانشهر)

هدف از انجام این تحقیق طبقه­بندی ناهمواری­ها با استفاده از شاخص موقعیت توپوگرافی و بررسی ارتباط بین ناهمواری­ها و سازند­های زمین­شناسی بود. در این تحقیق برای طبقه­بندی ناهمواری­ها از شاخص موقعیت توپوگرافی (TPI) استفاده شد و در ادامه با تغییر فاصله همسایه با روش انحراف ارتفاع متوسط (DEV) به بررسی تغییر مساحت ناهمواری­ها پرداخته شد. در بخش دیگر تحقیق، ارتباط بین سازندهای زمین­شناسی و نقشه طبقه­بندی ناهمواری­ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد در منطقه مورد مطالعه به­ترتیب طبقات دره­های باریک و آبراهه­ها و طبقات شیب­های پایینی با ۳۷/۳۳ و ۶۳/۵ درصد، بیشترین و کمترین مساحت را در منطقه دارند. علاوه بر این ناهمواری­های دشت، شیب­های باز، شیب­های میانی، شیب­های بالایی و یال­های مرتفع به ترتیب ۰۹/۱۴، ۳/۱۰، ۸/۵ و ۷۹/۳۰ درصد از مساحت منطقه را در بر گرفته­اند. دیگر نتایج نشان داد که با افزایش فاصله همسایه نقاط مرکزی، مساحت متعلق به لندفرم دره­های باریک و آبراهه­ها دارای بیشترین تغییرات بوده است، زیرا این لندفرم با ۶۲/۲۰ درصد (در فاصله۵۰ متر) به ۷/۵۵ درصد (۷۵۰  متر) رسیده است و در مقابل کمترین درصد تغییر مساحت متعلق به لندفرم زهکش­های شیب میانی، دره­های کم­عمق بوده است، زیرا از ۴/۶ درصد (۵۰ متر) به ۰۱/۱ درصد (۷۵۰ متر) کاهش یافته است. نتایج تحلیل واریانس (ANOVA) یک­طرفه سازندهای زمین­شناسی و نقشه طبقه­بندی ناهمواری­های منطقه نشان داد که اثر سازند زمین­شناسی بر روی ناهمواری­های منطقه با احتمال ۹۹ درصد معنی­دار است و بیش از ۶۰ درصد سازند های آهکی منطقه باعث تشکیل لندفرم­های شیب میانی، شیب بالایی و یال­ها و قله کوه­های منطقه شده­اند.

Keywords:

حوضه بیرانشهر , ژئومورفولوژی , شاخص موقعیت توپوگرافی (TPI) , شاخص انحراف ارتفاع متوسط (DEV)