تحلیل وضعیت دانش و رفتار دانش آموزان نسبت به آب (مطالعه موردی: مدارس مازندران)

سابقه و هدف: در برنامه های توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جمهوری اسلامی ا یران همواره بر منطقی کردن مصرف انرژی ازجمله مصرف آب تاکید شده است. طرح دانش آموزی نجات- معروف به طرح داناب- از سوی آموزش و پرورش و با مشارکت سازمان آب منطقه ایاستان مازندران با هدف ارتقاء دانش آب و نیز مصرف بهینه آب توسط دانش آموزان به اجرا درآمده است. از بین گروه های مختلف اجتماعی،دانش آموزان نقش مهمی در زمینه مصرف آب ایفاء می کنند. با توجه به نقش عوامل اجتماعی و فرهنگی در شکل دهی رفتار دانش آموزان،تحقق حاضر تلاش نمود تا ضمن بررسی وضعیت دانش آب در بین دانش آموزان، به مطالعه و بررسی عوامل اجتماعی- فرهنگی موثر بر پیش بینی رفتار مصرف آب آنان نیز بپردازد. مواد و روش ها:  از نظر روش شناسی، تحقیق حاضر با استفاده از روش پیمایش در میان دانش آموزان دوره متوسطه اول در مناطق شهری بهشهر، نکا، ساری، بهشهر، گلوگاه، آمل و قائم شهر در استان مازندران انجام شد. برای انتخاب نمونه ها از روش نمونه گیری احتمالی  استفاده شد و بر اساس فرمول کوکران، تعداد ۵۰۱ دانش آموز  به عنوان نمونه مورد بررسی قرار  گرفتند. داده های حاصل از تحقیق با استفاده از نرم افزار آماری ویژه علم اجتماعی مورد توصیف و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج و بحث:  نتایج حاصل از داده های تحقیق حاضر نشان دادند که فرض رابطه بین عوامل فرهنگی (دانش محیط زیستی، ارزش محیط زیستی، نگرش نسبت به منابع آب، باورهای دینی) و پیش بینی رفتار مصرف آب دانش آموزان مورد تایید تجربی قرارگرفته است و تنها رابطه دانش محیط زیستی با پیش بینی رفتار مصرف آب تایید نشده است. همچنین، نتایج تحقیق نشان داد که فرض رابطه بین عوامل اجتماعی (مشارکت مدنی) و پیش بینی رفتار مصرف آب دانش آموزان مورد تایید تجربی قرارگرفته است. فرض رابطه بین عوامل نهادی (کنترل رسمی، کنترل غیررسمی) و پیش بینی رفتار مصرف آب دانش آموزان نیز در تحقیق حاضر مورد تایید تجربی قرارگرفته است. نهادها، شیوه های اساسی فعالیت اجتماعی هستند که اکثریت اعضای یک جامعه معین از آن ها پیروی می کنند درواقع شامل هنجارها و ارزش هایی هستند که تعداد بسیاری از مردم با آنها همنوایی می کنند. آنها شیوه های رفتاری هستند که به وسیله ضمانت اجرایی نیرومند حمایت می شوند و در طول زمان شکل ثابت و پایداری را نیز به همراه دارند. بر این اساس، می توان اذعان نمود که متغیرهای نهادی (کنترل رسمی، کنترل غیررسمی) بر پیش بینی رفتار مصرف آب در بین دانش آموزان موثر است. در ارتباط با فرضیه تحقیق مبنی بر وجود رابطه بین متغیرهای زمینه ای (پایگاه اقتصادی- اجتماعی، سن) و پیش بینی رفتار مصرف آب دانش آموزان، نتایج حاصل از داده های این تحقیق رابطه بین متغیرهای زمینه ای (پایگاه اقتصادی- اجتماعی) و پیش بینی رفتار مصرف آب دانش آموزان را تایید می نماید، اما رابطه سن و پیش بینی رفتار مصرف آب دانش آموزان را مورد تایید تجربی قرار نگرفت. نتیجه گیری:  بر اساس یافته های تحقیق حاضر می توان نتیجه گرفت که متغیرهای مستقل باورهای دینی مصرف آب، کنترل غیررسمی، نگرش نسبت به محدودیت آب، ارزش محیط زیستی، کنترل رسمی، مشارکت مدنی و پایگاه اجتماعی با متغیر وابسته رفتار مصرف آب رابطه معنی دار داشته اند. همچنین متغیر مستقل باورهای دینی مصرف آب، بیشترین همبستگی را با متغیر وابسته رفتار مصرف آب دارد. 

تحلیل وضعیت دانش و رفتار دانش آموزان نسبت به آب (مطالعه موردی: مدارس مازندران) Keywords:

دانش آموزان , آگاهی محیط زیستی , نگرش محیط زیستی , ارزش محیط زیستی , رفتار مصرف آب , مازندران