بررسی پتانسیل منابع آب زیرزمینی در سازندهای سخت حوضه های آبریز استان اردبیل، مطالعه موردی حوضه آغلاغان چای (نیر)

نیاز انسان به آب شرب سالم، پایدار و مطمئن مسئله بسیار مهم امروزی جوامع بشری بخصوص مناطقی همچون کشور نیمه خشکی چون ایران است. یکی از مهمترین منابع آبی که دارای چنین ویژگی هایی است منابع آب های زیرزمینی است. در طول دهه های گذشته اکثر آبخوان های موجوددر سازندهای نرم در کشور استفاده شده است، این موضوع باعث شده اکتشاف آب در سازندهای سخت بیشتر مدنظر قرار گیرد. تکتونیک و گسل ها یکی از عوامل اصلی خرد شدن سنگ ها و تشکیلات زمین شناسی هستند که موجب تشکیل و توسعه آبخوان های گسلی می شوند. بنابراین در این پژوهش نقش عوامل ساختاری در توسعه منابع آب حوضه رودخانه آغلاغان چای مورد بررسی قرار گرفته است. این رودخانه یکی از سرشاخه های اصلی رودخانه بالیخلوچای می باشد که منشاء آن ارتفاعات کوه سبلان است. در این مطالعات ابتدا تحلیل های دور سنجی کمک کرده بخش هایی از محدوده مطالعاتی را که فعالیت های تکتونیک فعال مرتبط با گسل های فعال در آنها وجود داشت، شناسایی گردد و این امر با برآورد پارامترهای نوتکنونیکی صورت گرفته است. مطابق نتایج شاخص های نوتکتونیکی بدست آمده، محدوده آبریز آغلاغان چای از نظر تکتونیکی، منطقه ای با فعالیت خیلی زیاد محسوب می شود. بررسی خصوصیات هیدرولوژیک و هیدروژئولوژیک حوضه در ارتباط با محدوده های دارای پتانسیل بالای آب های زیرزمینی رهنمودن گردیده است. در ادامه از روش های ژئوفیزیکی کمک گرفته شده است و یا تهیه مقاطع ژئوالکتریک و نقشه های هم مقاومت ویژه و برش های شبه مقطع وجود و گستره تحت الارضی آبخوان ها در محدوده مورد مطالعه در ارتباط با گسل ها مشخص گردیده. بررسی و مقایسه برش های هم مقاومت ویژه ظاهری برای طول فرستنده های مختلف در این مطالعات گستره زیرزمینی آبخوان ها را مشخص نموده و نشان داده که در بخش های جنوب و شرقی منطقه مورد مطالعه مفاومت ها عمتا خیلی زیاد و به بیش از ۱۰۰ تا ۱۲۰ اهم متر می رسد که در ارتباط با سنگ های آذرین ناتراوا است و اما مقاومت های کمتر نیز به رس و مارن مربوط هستند. بررسی نتایج کاوش های ژئوفیزیکی نشان داده است که محدوده مطالعاتی در بیشتر مناطق از سازندهای سخت ناتراوا یا بسیار کم تراوا تشکیل شده است و اغلب گسل هایی که در منطقه وجود دارد نیز زون های گسلی ناتراوا و یا بسیار کم تراوایی دارند. اما بررسی و مقایسه نقشه های هم مقاومت ویژه ظاهری نشان می دهد که مناطق با پتانسیل های بالا در بخش های غربی و شمالی منطقه وجود دارد. در نهایت در ارتباط با خصوصیات آبخوان اکتشاف شده موقعیت سونداژ ژئوالکتریک ۳۱ جهت حفر چاه پیشنها شده است. ضخامت زیاد آبخوان گسلی اکتشاف شده و خصوصیات آن این نوید را می دهد که چاه حفر شده آبدهی خوب و دائمی داشته باشد.