ارزیابی تحمل به تنش خشکی در لاین های جو با استفاده از شاخص های تحمل

تنش خشکی یکی از مهم­ترین عوامل محیطی کاهش عملکرد دانه جو می­ باشد و با وجود پیشرفت­های اخیر در اصلاح این گیاه، هم­چنان نیاز به بهبود ارقام جو متحمل به تنش خشکی در کشور احساس می­ شود. در تحقیق حاضر، تعداد ۸۱ لاین جو طی سال­های­ زراعی ۱۳۹۷-۹۸ و ۹۹-۱۳۹۸ در دو شرایط آبیاری نرمال و تنش خشکی در مرحله پنجه­ زنی در دانشگاه تبریز مورد بررسی قرار گرفتند. تنش خشکی با استفاده از تشتک تبخیر برحسب ۵۰ میلی متر تبخیر از تشتک اعمال گردید. ارزیابی تحمل به تنش خشکی با استفاده از شاخص­های تحمل به تنش مختلف ضمن تایید وجود تنوع ژنتیکی، نشان داد که لاین­های شماره ۳۸، ۴۸ و ۶۷ با دارا بودن میانگین عملکرد دانه بالا در هر دو شرایط از تحمل به تنش خشکی بالایی برخوردار هستند. اکثر شاخص­ها با میانگین عملکرد همبستگی معنی­ داری داشتند، اما بیشترین مقدار همبستگی با عملکرد مربوط به شاخص­های K۱STI، MP و GMP در شرایط تنش خشکی و شاخص­های YI، WGMI، K۲STI و HM تحت شرایط آبیاری معمولی بود. با تجزیه خوشه­ ای، لاین­ها در چهار گروه قرار گرفتند که لاین­های موجود در گروه اول و تا حدودی گروه دوم از نظر عملکرد در هر دو شرایط محیطی و نیز شاخص­های تحمل به تنش وضعیت قابل قبولی داشتند، در حالی که بیش از نیمی از لاین­ها حساس به تنش خشکی بودند. در نهایت نتایج تجزیه به مولفه­ های اصلی هم­ خوانی خوبی با نتایج سایر روش­ها داشت. اطلاعات پژوهش حاضر را می ­توان در آزمایشات مقایسه عملکرد و سایر برنامه­ های به ­نژادی آتی مورد استفاده قرار داد.

Keywords:

Abiotic stress , Barley , Cluster analysis , Weighted geometric mean index , تجزیه خوشه ای , تنش غیرزیستی , جو , شاخص میانگین هندسی وزنی