بررسی کارآیی تکنیک تحلیل سلسله مراتبی در اولویت بندی پتانسیل سیل خیزی زیرحوزه های آبخیز باراجین

سیل یکی از بلایای طبیعی است که از هرساله موجب خسارات جانی و مالی فراوانی می شود. لذا پهنه ­بندی پتانسیل سیل خیزی، اقدامی ضروری برای کاهش خسارات ناشی از آن است. هدف از این پژوهش، بررسی کارآیی تکنیک تحلیل سلسله مراتبی برای پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی و اولویت بندی پتانسیل سیل خیزی زیرحوزه های آبخیز باراجین قزوین بود. بدین­ منظور پتانسیل سیل ­خیزی زیرحوزه­ ها با بکارگیری تحلیل سلسله مراتبی تعیین و با نتایج سیل خیزی حاصل از مدل HEC-HMS به ­عنوان داده ­های مشاهداتی مقایسه شد. نتایج نشان داد که علاوه ­بر تطابق کامل بین نقشه های طبقه بندی ­شده دو روش، همبستگی معنی داری (۹۲۹/۰ و ۹۳۴/۰) بین رتبه پتانسیل سیل خیزی حاصل از AHP و رتبه دبی پیک سیلاب با دوره بازگشت های ۲۵ و ۵۰ سال زیرحوضه­ ها وجود دارد. همچنین تحلیل اوزان حاصل از AHP نشان داد که در سیل خیزی زیرحوزه­ ها، به ­طور کلی عوامل هیدروکلیماتیک (وزن = ۶۵/۰) از اهمیت بیشتری نسبت به عوامل مورفومتری (وزن = ۳۵/۰) برخوردارند و عامل شدت بارش برابر با زمان تمرکز نیز مهم ترین عامل می­باشد (وزن = ۳۷۳/۰).  بر اساس رتبه بندی نهایی، زیرحوزه­ های ۵، ۳ و ۴ که در نواحی کوهستانی و بالادست حوزه واقع شده اند، پتانسیل سیل خیزی بالایی دارند که بیشتر به­دلیل وزن بالای دو زیرمعیار شدت بارش برابر با زمان تمرکز و بارش با دوره بازگشت ۲۵ ساله نسبت به زیرحوزه های دیگر است. نتایج این تحقیق علاوه بر شناخت فرآیندهای حاکم بر حوزه، می تواند راهنمای مناسبی برای کنترل سیلاب­ های منطقه مطالعاتی باشد.    

Keywords:

AHP , HEC-HMS , Multi Criteria Decision Making , Peak flow , Prioritizing of flood potential , اولویت بندی , تحلیل سلسله مراتبی , تصمیم­گیری چندمعیاره , دبی اوج