کنش های عصب شناختی اجرایی: تحول و تعامل با عوامل محیطی

زمینه و هدف: کنش ­های اجرایی اصطلاحی کلی است و دربرگیرنده مولفه هایی که در عین تمایز با یکدیگر، الگوی مشترکی را شکل می­ دهند. این کنش­ ها توانایی استفاده از فرایندهای شناختی سطح بالایی هستند که باعث توجه فرد به جنبه ­های مهم تکلیف و برنامه ریزی جهت اتمام آن می ­شود. در سال های اخیر یک نگرش کلی شکل گرفته است که کنش های اجرایی در تعامل با محیط تحول پیدا می­ کنند و نباید تاثیرات عوامل اجتماعی و محیطی موثر بر تحول کنش های اجرایی نادیده گرفته شود. بدین ترتیب، هدف پژوهش حاضر معرفی عوامل تحولی– محیطی موثر بر تحول کنش های اجرایی بود. روش: بررسی داده ­­ها در پژوهش حاضر به صورت مروری نظام ­مند انجام گرفته است. روش ­شناسی آن نیز مبتنی بر گردآوری، طبقه ­بندی، و خلاصه کردن یافته­ های مقالات علمی پژوهشی مرتبط با عوامل محیطی موثر بر تحول کنش های اجرایی بین سال های میلادی ۲۰۱۸-۲۰۰۸ برگرفته از پایگاه ­های اطلاعاتی داخلی و خارجی شامل SID، Magiran،Google Scholar، Scopus، Science Direct،  PubMed با کلیدواژه های کنش­ های اجرایی، تحول حرکتی، تحول زبان، دلبستگی، نارس بودن، وضعیت اجتماعی- اقتصادی، سبک های والدگری، اضطراب، و کرتکس پیش ­پیشانی، صورت پذیرفته است. در ادامه و  در جستجوی اولیه ۵۲ مقاله انتخاب شدند که از بین آنها ۹ مقاله به علت قدیمی بودن،۱۳ مقاله به علت کیفیت پایین، ۶ مقاله به علت مروری بودن، و ۶ مقاله به علت تکراری بودن در چند پایگاه اطلاعاتی حذف شدند در پایان ۱۸ مقاله انتخاب جهت بررسی انتخاب شدند. یافته ­ها: نتایج به دست آمده نشان داد با وجود اینکه از زمان توجه به کنش ­های اجرایی، پایه­ های زیستی آن بیشتر مطرح شده است، عوامل محیطی مانند وضعیت اجتماعی- اقتصادی، سبک والدگری، اضطراب، تحول حرکتی، تحول زبان، دلبستگی، و نارس بودن کودک در تحول کنش­ های اجرایی نقش تعیین کننده ای ایفا می کنند. به عبارتی تحول کنش های اجرایی از دوران نوزادی شروع می شود و فرایند آن تا دوره نوجوانی ادامه دارد  و در این بازه زمانی تحول کنش های اجرایی بیشتر تحت تاثیر عوامل محیطی  هستند. نتیجه­ گیری: با بررسی مطالعات انجام گرفته می ­توان استنباط کرد که هنوز بررسی ها برای مشخص کردن عوامل محیطی موثر بر تحول کنش ­های اجرایی کودکان، در ابتدای راه است و جامعه علمی برای مشخص کردن دقیق ­تر این عوامل به تلاش ­های بیشتری نیاز دارد. با این وجود پژوهش ­های محدود انجام گرفته در سال­ های اخیر که به صورت علمی و بی طرفانه انجام شده ­اند، نشان دهنده تاثیر چشم ­گیر شرایط محیطی در تحول کنش های اجرایی است؛ به همین دلیل متخصصان و والدین در تحول و تقویت کنش های اجرایی باید توجه ویژه­ای به عوامل محیطی داشته باشند.

Keywords:

Executive functions , development , Environmental factors , کنش های اجرایی , تحول , عوامل محیطی