پیش بینی میزان فرونشست ناشی از بهره برداری منابع آب زیرزمینی با استفاده از مدل سازی ترکیبی و تکنیک تداخل سنجی در تصاویر ماهواره ای راداری (مطالعه موردی: دشت علی آباد قم)

از پیامدهای توسعه بهره برداری از منابع آب سطحی و زیرزمینی می توان به افت سطح آب زیرزمینی اشاره نمود. یکی از مهمترین مخاطرات در خصوص آبخوان هایی که با افت قابل ملاحظه روبرو شده اند، فرونشست زمین می باشد که پدیده ای برگشت ناپذیر است. از جمله دشت هایی که به این نحو دچار پدیده فرونشست شده است علی آباد قم می باشد. برداشت شدید آب زیرزمینی در این دشت منجر به تحکیم نهشته های رسوبی و در نتیجه افزایش فشار موثر شده است. افت غیر یکنواخت آب زیرزمینی در بخش های مختلف این آبخوان منجر به تراکم ناهمگن آبرفت و در نتیجه نشست متفاوت سطح زمین و ترک و یا شکاف هایی در سطح زمین بویژه در استان قم شده است. میزان نشست به دانه بندی و قابلیت تراکم رسوبات و همچنین میزان کاهش فشار ناشی از افت وابسته است. به علاوه این پدیده مدت زمان طولانی ادامه می یابد که این مدت به ضخامت لایه قابل تراکم و جنس رسوبات آن وابسته است. با توجه به ضرورت بررسی این مسئله لزوم شناخت صحیح از نحوه عملکرد، عوامل موثر بر آن و مدت زمان آن به منظور جلوگیری و کنترل این پدیده مخرب از اهمیت بسزایی برخوردار است. در تحقیق حاضر با استفاده از مدل سازی جریان آب زیرزمینی با استفاده از کد MODFLOW و کاربرد تصاویر راداری میزان فرونشست در این دشت مدل سازی و در آینده پیش بینی شده است. براساس نتایج این تحقیق میازن فرونشست به دست آمده ازتصاویر راداری در حداکثر میزان خود در ۷ سال ۸۲-۸۹ در حدود ۷۰ سانتی متر بوده، که این میزان فرونشست بیشتر در نواحی مرکزی متمایل به ورودی دشت اتفاق افتاده است. همچنین نتایج مدل سازی نشان داد با ادامه روند موجود در بهره برداری و افت تراز آب زیرزمینی میزان فرونشست طی پنج سال آتی به بیش از ۱/۵ متر افزایش خواهد یافت. لذا با توجه به نتایج به دست آمده و وضعیت بحرانی بارش های کشورف تنها راهکار مدیریت بهره برداری از آب زیرزمینی در این دشت به ویژه در محل های دارای فرونشست زیاد می باشد.

Keywords:

ضرایب هیدرودینامیک , آبخوان , آزمون پمپاژ , آزمون تک چاهی , دشت قم