تاثیر تنش خشکی و مقادیر کود نیتروژنه بر میزان و عملکرد اسانس و برخی ویژگی های فیزیولوژیکی گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.)

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و نیتروژن بر میزان و عملکرد اسانس و برخی ویژگی های فیزیولوژیکی گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.)، آزمایشی به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل در سال ۱۳۹۲ انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه سطح تنش خشکی (۷۰، ۱۴۰ و ۲۱۰ میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) و کود نیتروژن در سه سطح (صفر، ۵۰ و ۱۰۰ کیلو گرم در هکتار) بودند. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که تاثیر تیمار تنش خشکی بر تمامی ویژگی های مورد بررسی معنی دار بود. نتایج نشان داد که برهم کنش تنش خشکی و کود نیتروژن بر ویژگی های کلروفیل a، کلروفیل کل، محتوای نسبی آب، عملکرد ماده خشک و عملکرد اسانس معنی دار بود. همچنین تیمار کودی سبب افزایش معنی دار ویژگی های فیزیولوژیکی و عملکرد ماده خشک گیاه گردید. نتایج مقایسه میانگین برهم کنش تیمارها مشخص کرد که بیشترین میزان کلروفیل a (۲.۶۵میلی گرم در گرم وزن تر)، کلروفیل کل (۳.۴۲ میلی گرم در گرم وزن تر)، محتوای نسبی آب (۷۲.۰۲%)، عملکرد ماده خشک (۲۲۶۱.۲۵ کیلوگرم در هکتار) و عملکرد اسانس (۷.۲۱ کیلوگرم در هکتار) مربوط به تیمار بدون تنش و مصرف ۱۰۰ کیلوگرم کود نیتروژنه در هکتار، بیشترین میزان کربوهیدرات (۳.۴۱ میکروگرم گلوگز در گرم وزن تر) و پرولین (۰.۶۸۱ میکرومول در گرم وزن تر) مربوط به تیمار تنش شدید بود. با بالا رفتن سطح تنش خشکی از میزان کلروفیل a، b، کل، کاروتنوئید، محتوای نسبی آب، درصد و عملکرد اسانس کاسته و بر میزان کربوهیدرات و پرولین افزوده شد. بنابراین، آبیاری ۷۰ میلی متر تبخیر و مصرف ۱۰۰ کیلوگرم کود نیتروژنه در هکتار به عنوان تیمار برتر برای دستیابی به بالاترین میزان کلروفیل a، کلروفیل کل، محتوای نسبی آب، عملکرد ماده خشک و عملکرد اسانس ریحان توصیه می شود.

Keywords:

تنش خشکی , کلروفیل , اسانس , ریحان (Ocimum basilicum L.) , کود , کربوهیدرات