بررسی مقادیر درجه روز رشد مراحل فنولوژیک در تعدادی از ارقام زراعی و توده های بومی گندم های نان ایران

   در مطالعه مراحل فنولوژی گیاهان زراعی، اندازه ­گیری درجه روز-رشد (GDD) به ­عنوان شاخصی جایگزین برای شمارش روزهای تقویم مطرح می­ باشد. در تحقیق حاضر تنوع ژنتیکی ۸۶ رقم زراعی و ۱۸۴ توده بومی گندم ایرانی بر اساس مراحل فنولوژیکی (روز تا آبستنی، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی و GDD این مراحل) در کنار دوره پرشدن دانه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه طی سال های زراعی ۹۳-۹۲ و ۹۴-۹۳ در قالب طرح آگمنت با ۳ رقم شاهد (آذر، نوید و پیشتاز) در ۶ بلوک ناقص در مزرعه تحقیقاتی گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که از نظر این صفات اختلاف قابل ملاحظه­ ای بین ارقام زراعی و توده ­های بومی گندم وجود دارد، به­ طوری که ارقام زراعی عملکرد بیشتر و طول دوره پرشدن دانه کمتری در مقایسه با توده های بومی داشتند. از طرف دیگر نتایج حاکی از آن بود که ژنوتیپ­ ها با عادت رشدی مختلف از نظر اکثر صفات فنولوژیکی دارای تفاوت معنی­ داری می­ باشند و می­ توانند در انتخاب و معرفی ارقام جدید به ­صورت مستقیم یا غیرمستقیم گزینش برای افزایش طول دوره پرشدن دانه در کنار افزایش عملکرد دانه موثر باشند. از آنجایی که تنوع صفات فنولوژیکی در توده های بومی بیشتر بود، بنابراین توده های بومی می توانند منبع ارزشمندی در راستای انتخاب برای بهبود این صفات نیز باشند. در نهایت با توجه به اهمیت مراحل فنولوژیکی و شاخص GDD توصیه می­ گردد این صفات نیز به اندازه عملکرد و اجزای عملکرد جهت حصول نتایج دقیق­ تر مورد توجه قرار گیرند.

Keywords:

Cultivars , Genetic diversity , Landraces , GDD , Thermal need , ارقام زراعی , تنوع ژنتیکی , توده های بومی , درجه روز-رشد , نیاز حرارتی