ارزیابی تحمل به خشکی اکوتیپ های آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp. daenensis)

    آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp. daenensis) یکی از گیاهان دارویی بومی ایران است که به ­دلیل اسانس بالا و تیمول زیاد در اسانس، از اهمیت بالایی برخوردار است. به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر برخی صفات زراعی و گروه بندی ۱۲ اکوتیپ آویشن دنایی از مناطق مختلف ایران، آزمایشی در دو محیط تنش خشکی و بدون تنش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۴ تکرار در سال زراعی ۹۷-۱۳۹۶ در دانشگاه پیام نور شهرستان ابرکوه (استان یزد) انجام شد. ۱۴ صفت مختلف زراعی در هر دو شرایط تنش اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین اکوتیپ ها از نظر کلیه صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. در محیط تنش صفات طول برگ، سطح تاج پوشش و وزن تر اندام هوایی به ترتیب با ۴/۴۱، ۵/۳۹ و ۴/۳۹ درصد نسبت به شرایط بدون تنش بیشترین کاهش را نشان دادند. بیشترین ضریب تغییرات ژنوتیپی در شرایط بدون تنش (۳۱/۴۰ درصد) و در شرایط تنش (۳۳/۴۴ درصد) به وزن تر اندام هوایی اختصاص داشت. بیشترین وراثت پذیری عمومی در صفات وزن خشک اندام هوایی (۶۵/۹۷ درصد)، تعداد روز تا اولین (۱/۹۹ درصد) و ۵۰% گلدهی (۶۵/۹۹ درصد)، درصد اسانس (۷/۹۹ درصد) و تعداد ساقه در بوته (۰۲/۹۹ درصد) مشاهده شد. براین اساس صفات وزن تر و خشک اندام هوایی، تعداد روز تا اولین و ۵۰% گلدهی صفات مرتبط با تحمل به خشکی بودند. تجزیه خوشه ای به­روش وارد و با محاسبه فاصله اقلیدسی، اکوتیپ های مورد مطالعه را در هر دو شرایط آزمایش در سه گروه قرار داد و اکوتیپ های متحمل به خشکی در شرایط تنش در گروه دوم قرار گرفتند. نتایج نشان داد که می توان از اکوتیپ های خرم آباد۱، خرم آباد۲، اراک۱ و فریدونشهر که تحمل بالاتری نسبت به خشکی نشان دادند برای به نژادی تحمل به خشکی در آویشن دنایی استفاده کرد.

ارزیابی تحمل به خشکی اکوتیپ های آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp. daenensis) Keywords:

Cluster analysis , Genotypic and phenotypic coefficient of variation , Heritability , تجزیه خوشه ای , ضریب تغییرات ژنوتیپی و فنوتیپی , وراثت پذیری