بررسی تنوع ژنتیکی و وراثت پذیری عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام کلزای بهاره

     وجود تنوع ژنتیکی برای تداوم و پیشرفت برنامه های به نژادی گیاهان زراعی و افزایش کارایی انتخاب ضروری است. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و وراثت پذیری صفات موثر بر عملکرد ژنوتیپ های کلزای بهاره، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با ۱۷ ژنوتیپ در ۴ تکرار در سال زراعی ۱۳۹۵-۱۳۹۴ در مزرعه ای در صفی آباد واقع در شهرستان دزفول اجرا گردید. بالاترین مقدار ضریب تغییرات فنوتیپی و ژنتیکی به ترتیب برای صفات وزن هزار دانه، تعداد دانه در غلاف و تعداد روز تا رسیدگی به دست آمد. این نتایج مبین این نکته بود که اصلاح این صفات از راه گزینش محتمل است. بیشترین درصد وراثت پذیری عمومی به ترتیب مربوط به وزن هزار دانه، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد دانه در غلاف و شاخص برداشت بود و کمترین مقدار وراثت پذیری به ارتفاع بوته اختصاص داشت. با انجام تجزیه و تحلیل عامل ها، دو عامل مهم شناسایی شدند که عامل اول «صفات مرتبط با عملکرد و یا عامل مقصد فیزیولوژیک» و عامل دوم عامل «رشد رویشی» تعیین گردید. بنابراین امکان استفاده از این صفات در برنامه های اصلاحی برای بهبود عملکرد دانه ارقام بهاره کلزا به ­عنوان معیار انتخاب وجود دارد. تجزیه خوشه ای به روش وارد، ژنوتیپ ها را در ۵ گروه قرار داد، بنابراین پیش بینی می شود بر اساس بیشترین عملکرد دانه در هکتار و فاصله ژنتیکی تلاقی بین ارقام هایولا۴۰۱ و RGS۰۰۳ منجر به بهترین دورگ ها و تنوع مطلوبی را برای برنامه های به نژادی در نسل های در حال تفرق فراهم کند.    

Keywords:

Coefficient of variation , Cluster analysis , Factor analysis and rapeseed , ضریب تنوع , تجزیه خوشه ای , تجزیه عامل ها و کلزا