استخراج و شناسایی ترکیبهای معطر اسانس توده های ژنتیکی مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) در شرایط کشت شده و عرصه های طبیعی

مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) گیاهی از خانواده Lamiaceaeو انحصاری ایران می باشد. این گیاه علاوه بر استفاده سنتی از نظر کاربرد در صنایع غذایی، دارویی، آرایشی و بهداشتی نیز حائز اهمیت است. سه توده ژنتیکیاین گونه جمع آوری شده از استان قزوین در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه کشت شد. سرشاخه های گلدار آنها از پایه های سه ساله در چین های مختلف برداشت شده و مورد مقایسه آماری قرار گرفتند. از سرشاخه های خشک شده به روش تقطیر با آب به مدت ۳ ساعت اسانس گیری بعمل آمد و میزان اسانس براساس درصد ماده خشک محاسبه شد. در عرصه طبیعت شنین با ۳/۳% بالاترین میزان اسانس و پس از آن آبگرم با ۳% و آروچان با ۲۱/۲% در مرتبه های بعدی قرار گرفتند. در مزرعه میزان اسانس توده های ژنتیکی در چین های مختلف روند یکسانی نشان نداد. در چین های اول و دوم آبگرم و در چین سوم آروچان بیشترین اسانس را دارا بودند. بیشترین کاهش اسانس در مقایسه بین گیاهان کشت شده و عرصه طبیعت مربوط به شنین بود. از لحاظ میزان تیمول بین توده ها در نمونه های جمع آوری شده از طبیعت در دامنه ۳۵% تا ۳۶% بود. اما در شرایط کشت شده بیشترین میزان تیمول مربوط به چین سوم آبگرم (۶/۴۹%) و بعد چین دوم آروچان (۳/۳۸ %) و چین اول شنین (۱/۳۸%) بود. کارواکرول در نمونه های طبیعت حدود ۱% و بیشتر از نمونه های کشت شده بود.

Keywords:

مرزه سهندی (Satureja sahendica Bornm.) , اسانس , تیمول , گاما-ترپینن , پارا-سیمن