تاثیرگذاری بوم شناختی جاده های جنگلی بر تنوع زیستی(مطالعه موردی: طرح جنگل داری ذیلکی شهرستان رودبار)

زمینه و هدف: احداث جاده در اکوسیستم جنگل موجب تغییر میکروکلیما، رژیم نوری و در نتیجه کاهش رقابت نوری در حریم جاده می­شود و  امکان دسترسی به تشعشعات خورشیدی را برای انواع گیاهان فراهم می­نماید. بدین ترتیب میزان تراکم و موجودی حجمی گیاهان پیرامون جاده با استقرار گونه های سریع­الرشد و نورپسند افزایش یافته و تنوع گونه­های گیاهی در اکوسیستم جنگلی تغییر می­یابد. هدف این مقاله بررسی شدت تاثیرگذاری بوم شناختی جاده­های جنگلی بر تنوع زیستی گونه­های چوبی درختی و درختچه­ای در منطقه ذیلکی رودبار است. روش بررسی: برای انجام این تحقیق، قسمتی از جاده جنگلی سری ۴ زیلکی­رود با سن ۱۸ سال که به لحاظ ارتفاع، جهت دامنه، تغییرات شیب و ترکیب گونه­ای دارای وضعیت یکنواختی بود، با طول کافی (۵۰۰ متر) انتخاب و در جاده ۶ ترانسکت، به طور یک درمیان به سمت بالا و پایین دامنه و به طول ۵۰ متر و عمود بر آن با استفاده از طناب و قطب نما پیاده گردید. در هر ترانسکت در فواصل ۱، ۵، ۱۰، ۳۰ و ۵۰ متر، پلات های موازی با جاده و  به ابعاد ۲ متر در ۱۰ متر پیاده شد و در داخل هر قطعه نمونه، نوع و تعداد گونه های چوبی درختی و درختچه­ای برداشت شد. شاخص تنوع سیمپسون، غنای منهینیک و شاخص یکنواختی پیلو با استفاده از نرم افزار Ecological methodology محاسبه شدند. برای مقایسه پارامترهای مربوط به تنوع زیستی گونه­های چوبی درختی و درختچه­ای، بعد از بررسی نرمال بودن داده­ها، از آزمون t جفتی استفاده شد و برای تعیین معنی­دار بودن و یا مقایسه اختلاف میانگین­ها در قطعات نمونه در فاصله­های مختلف از جاده، از آنالیز واریانس یک­طرفه و آزمون مقایسه میانگین دانکن استفاده شد. یافته ها: نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که تفاوت آماری معناداری از نظر شاخص تنوع سیمپسون، غنای منهینیک و شاخص یکنواختی پیلو بین جنگل حاشیه پایین دست جاده و بالا دست آن (تا عمق ۵۰ متر جنگل) وجود ندارد. اما اختلاف معنی­داری از نظر غنای گونه­های چوبی بین فواصل مختلف پایین دست و همچنین بالا دست جاده در سطح احتمال ۹۵ درصد وجود دارد. همچنین، بیش­ترین غنای گونه­ای در پایین و بالا دست جاده، به ترتیب مربوط به فاصله ۵ و ۱ متری از لبه جاده بود. بحث و نتیجه گیری: از آنجا که جاده­ها، مسیرهای دست­یابی به اکوسیستم­های جنگلی برای انسان و برای گونه­های گیاهی و جانوری مهاجم محسوب می­شود، مطالعات بوم شناسی جاده برای پایش و کنترل تاثیر جاده­های جنگلی بر تنوع زیستی بسیار مهم و ارزشمند است، بنابراین آگاهی از شرایط فلوری و ادافیکی منطﻘه تحت مدیریت و بررسی مسیرهای جاده جنگلی به منظور به حداقل رساندن خسارات وارده به پوشش گیاهی و خاک ضروری میباشد.

Keywords:

تنوع گونه ای , اکوسیستم جنگلی , غنای گونه های چوبی , بالادست و پایین دست جاده , جنگل ذیلکی رودبار