چشم انداز آسیب پذیری خشکسالی استان خراسان جنوبی در قرن ۲۱

آسیب پذیری خشکسالی (Drought Vulnerability Index) آسیب پذیری جوامع انسانی را نسبت به مخاطره خشکسالی با در نظر گرفتن سه مولفه سطح مواجهه، ظرفیت سازگاری و حساسیت ارزیابی میکند. گرمایش جهانی موجب افزایش محسوسی در آسیب پذیری اقلیمی مناطق مسکونی شده است. خشکسالی از مولفه های مهم در آسیب پذیری اقلیمی است. استان خراسان جنوبی یکی از استانهای واقع در حاشیه دشت لوت است که در دهه اخیر از خشکسالی رنج برده است. این تحقیق با هدف کمی سازی نمایه آسیب پذیری ناشی از خشکسالی دوره مشاهداتی و پیش نگری آینده آن در این استان انجام شده است. برای این منظور سطح مواجهه، سازگاری و حساسیت پذیری مناطق شهری استان در دوره مشاهداتی (۱۹۸۶-۲۰۰۵) و دوره های آینده ۲۰۲۱-۲۱۰۰ تحت دو سناریوی متوسط (RCP۴.۵) و بدبینانه (RCP۸.۵) محاسبه شد. از سه سری داده اقتصادی-اجتماعی و هواشناسی در دوره مشاهداتی و داده های مدلهای گردش کلی CanESM، GFDL و CNRM برای دوره پایه و آینده استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که نمایه آسیب پذیری خشکسالی استان که دوره مشاهداتی بین ۱۶ تا ۳۹ (عدد بیبعد بین ۰ تا (۱۰۰ میباشد، در آینده نزدیک (۲۰۲۱ -۲۰۴۰) و آینده دور (۲۰۸۱-۲۱۰۰) به ترتیب به محدوده های ۲۲-۴۳ و ۵۴-۷۳ افزایش خواهند یافت که نشاندهنده افزایش حدود ۱۸ و ۱۳۰درصدی نمایه آسیب پذیری میانگین استان نسبت به خشکسالی است. در این بین شهرستانهای به نسبت برخودار و دارای زیرساختهای اقتصادی اجتماعی مناسب مانند طبس و بیرجند با کمترین افزایش آسیب پذیری (حدود ۵۰ درصد)، در حالیکه شهرستانهای با زیرساختهای ضعیف اقتصادی و دارای ظرفیت کم سازگاری مانند سربیشه، بشرویه و سرایان بیشترین افزایش آسیب پذیری خشکسالی مواجه خواهند شد. به دلیل عدم امکان کاهش سطح مواجهه خشکسالی و تا حدی میزان حساسیت استان به خشکسالی، لازم است سیاستگزاران کلان استان با اتخاذ سیاستهای سازگاری با خشکسالی، پیامدهای اقتصادی اجتماعی ناشی از ان را در استان کاهش دهند.

Keywords:

آسیب پذیری , خشکسالی , خراسان جنوبی , CMIP۵ , سناریوی RCP