کاربست تاریخی قرآن در تبیین قانونمندی مواخذه اجتماعی خداوند (آشنایی با تفسیر موضوعی «اخذ» براساس تناسب آیات و با تکیه بر تفسیر المیزان)

قرآن کریم همه مردم را به مطالعه سنتها و قوانین الهی که بر امت های پیشین جاری شده فراخوانده، و از آنهاخواسته که برای بررسی آنچه بر گذشتگان رفته است نسبت به سرانجام رفتار خود بیندیشند، و از سرنوشتتکذیب کنندگان و کفرپیشگان عبرت گیرند. «مواخذه خداوندی (مجازات و عقوبت)» یکی ازسنت های اجتماعی الهی قرآن گزارش شده است.براین اساس هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی «قانونمندی مواخذه اجتماعی خداوندی» با استفاده ازدانش تناسب وبراساس تفسیرالمیزان خواهدبود.ازمجموع موارد استناد اخذ در صورت های گوناگون به خداوند می توان «اخذیت الهی» را انتزاع کرد. اخذ به معنای «اخذ به قهرم در مقایسه با معانی دیگربیش ترین کاربردراداردوقرآن دراین آیات اعلام می کندکه خداوند،کافران وستم کاران راپس از اتمام حجتبه عذاب خودگرفتارمی سازد.مشتقات تعبیر «اخذ» در قرآن بررسی شده که درنهایت تعداد ۴۱ آیه ( مرتبه)در ۲۲ سوره متناسب پژوهش شناسایی وارزیابی به عمل آمدکه البته باتوجه به تناسب آیات وبراساس تفسیرالمیزان درمجموع ۹۸ آیه شمارش ونهایی گردید. پژوهش نشان داده که آیات «قانونمندی مواخذه خداوندی جوامع بشری» ماهیتی تاریخی داشته اند.مجموع این آیات کاملا روشن گر این معناست که از منظرقرآن مجید یک سری قوانین مشترکی بر همه جوامع و حوادث تاریخی درخصوص مواخذه خداوندی حاکم است، زیرا در غیراین صورت، دعوت به تامل درسرگذشت پیشینیان ودرس گرفتن ازآن ها معنایی نداشت. نتایج پژوهش نشان ازسنخ شناسی تاریخی آیات درسه بخش به ترتیب شامل تاریخ قصص پیامبران ( ۴۴ درصد)، تاریخ عمومیبشر( ۴۱ درصد) و تاریخ صدر اسلام ( ۱۵ درصد) داشته است. «بیانیه نهایی قرآنی پژوهش» مستخرج ازآیات «غرور» به منزله نتیجه گیری آورده شده است: «رسولان خودرایکی پس ازدیگری فرستادیم؛ هرزمان رسولی برای (هدایت) قومی می آمد،اوراتکذیب می کردند؛ سرانجام صیحه آسمانی آنها را بحق فرو گرفت؛ ولی ما این امت های سرکش را یکی پس از دیگری هلاک نمودیم و آنهارا احادیثی قرار داده و از این آبادی ها نشانه هایروشنی و درس عبرتی برای کسانی که م یاندیشند باقی گذاشتیم. ما آنها راهمچون خاشاکی بر سیلاب قرار دادیم؛ما هر یک از آنان را به گناهانشان گرفتیم، بر بعضی از آنها طوفانی از سنگریزه فرستادیم، و بعضی از آنان راصیحه آسمانی فروگرفت، و بعضی دیگر را در زمین فرو بردیم، و بعضی را غرق کردیم؛ خداوند هرگز به آنهاستم نکرد، ولی آنها خودشان بر خود ستم می کردند! و آنها را احادیثی قرار دادیم. سپس اقوام دیگری را پس ازآنها پدید آوردیم ،دور باد قوم ستمگر (از رحمت خدا)! دور باد (از رحمت خدا) قومی که ایمان نمی آورند!»

Keywords:

قانون مندی جامعه , مواخذه خداوندی , تفسیرالمیزان , دانش تناسب آیات