بررسی ��ایحه بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور ۳۵. بودجه بخش میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

- مجموع اعتبار سه فصل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ برابر با برابر با ۱۴,۴۴۸,۹۲۴ میلیون ریال است (۱۰/۵۶ درصد از مجموع اعتبارات امور فرهنگ، تربیت بدنی و گردشگری). از مجموع اعتبار سه فصل مزبور بیشترین میزان بودجه به ترتیب متعلق به فصل میراث فرهنگی (۶۴ درصد)، فصل گردشگری (۲۵ درصد از مجموع سه فصل) و درنهایت فصل صنایع دستی (۱۱ درصد) است. - بند «ب» تبصره«۸» (احیای بافت های فرسوده و تاریخی از محل منابع داخلی و یا تهاتر اراضی و املاک متعلق توسط وزارت راه و شهرسازی)، بند «و» تبصره «۹» (افزوده شدن گردشگری به قانون استفاده متوازن از امکانات کشور برای ارتقای سطح مناطق کمتر توسعه یافته)، ردیف ۱۵ جدول ذیل تبصره «۱۴» (در نظر گرفتن حق بیمه سهم دولت برای قالیبافان و شاغلان صنایع دستی شناسه دار)، بند «الف» تبصره «۱۸» (اضافه شدن وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به دستگاه های بهره مند از مفاد تبصره)، بند «ن» تبصره «۶» (مشخص کردن سهمی از عوارض خروج برای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی)، ازجمله رویکردهای تبصره ای ماده واحده به حوزه های مربوطه است. - با نگاهی به مواد (۲)، (۹۷)، (۹۸)، (۹۹) و (۱۰۰) قانون برنامه ششم توسعه، ردپای این مواد در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ به خوبی قابل شناسایی است؛ اگرچه مواردی نظیر توجه به توسعه امکانات، فعالیت های فرهنگی و خدمات زیارتی در قطب های زیارتی و گردشگری مذهبی (ماده (۹۷))، تعیین بودجه برای تحقق وظایف دستگاه های اجرایی در حوزه های سه گانه (بند«الف» ماده (۹۸)) و نادیده گرفتن مفاد سند توسعه راهبردی گردشگری (بند «الف» ماده (۱۰۰))، مغفول مانده است. - بودجه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، معادل ۱۳.۹۴۳.۲۲۴ میلیون ریال در نظر گرفته شده که نسبت به اعتبار وزارت در قانون بودجه سال ۱۳۹۹، در حدود ۲ درصد کاهش داشته است. بودجه تمامی دستگاه های مرتبط با وزارت شامل پژوهشگاه میراث فرهنگی گردشگری (۳۲/۱۴ درصد)، مرکز مطالعاتی منطقه ای حفظ میراث فرهنگی ناملموس در آسیای میانه و غربی (۳۳/۳۳درصد) و شرکت توسعه ایرانگردی و جهانگردی (۳۳/۳۳درصد)، با افزایش همراه است. - مجموع اعتبارات هزینه ای وزارت و دستگاه های تابعه برابر با ۶,۷۸۴,۱۳۸ میلیون ریال است که از هیجده برنامه اصلی تشکیل شده است. در این بین، سه برنامه تامین، حفاظت، مرمت و معرفی میراث منقول، ناملموس، طبیعی و فرهنگی (با سهم ۲۱ درصد)، برنامه جذب گردشگران ورودی (با سهم ۱۹درصدی) و برنامه گسترش خدمات موزه ای (با سهم ۱۴ درصدی)، بیشترین اعتبار هزینه ای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را به خود اختصاص داده اند. اما به لحاظ تغییرات در میزان اعتبارات برنامه های یاد شده، غالب برنامه ها با افزایش میزان بودجه همراه بوده اند. در این میان، برنامه احیا و رشد تولیدات صنایع دستی (۵۰/۲۲ درصد)، برنامه توسعه گردشگری داخلی (۴۴/۴۸ درصد) و برنامه توسعه دولت الکترونیک (۳۷/۴۶ درصد)، بیشترین میزان رشد را داشته اند. تنها سه برنامه توسعه سرمایه گذاری گردشگری (۳۹/۰۹- درصد)، برنامه حمایت از توسعه صادرات صنایع دستی (۳۴/۹۲- درصد) و برنامه توسعه گردشگری پایدار (۲۱/۰۵- درصد)، با کاهش در اعتبارات همراه بوده اند. برنامه جذب گردشگران ورودی (۱.۱۴۸.۸۰۰ میلیون ریال) به کشور علی رغم افزایش در میزان بودجه، با توجه به اهداف تعریف شده در اسناد بالادستی در این خصوص و تغییرات نرخ ارز در یک سال اخیر، به نظر پاسخگو نیست. درخصوص برنامه توسعه گردشگری داخلی (۵۸۷.۲۲۷ میلیون ریال) با توجه به گزارشات سازمان های جهانی درخصوص اهمیت گردشگری داخلی در احیا مجدد این صنعت پس از شیوع بیماری کرونا در طی سال آتی، به نظر این بودجه کفایت نکرده و تدابیر لازم درخصوص حمایت از فعالین صنعت را در نظر نگرفته است. - اعتبار طرح های تملک دارایی سرمایه ای حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ذیل وزارتخانه مذکور در برآورد سال ۱۴۰۰ معادل ۷,۵۰۲,۵۶۰ میلیون ریال است که نسبت به قانون سال ۱۳۹۹ معادل ۲۷/۱۱ درصد رشد داشته است. اقدام اجرای طرح جامع فناوری و اطلاع رسانی، برنامه تامین، حفاظت، مرمت و معرفی میراث غیرمنقول، ناملموس، طبیعی و فرهنگی، گسترش خدمات موزه ای، برنامه توسعه گردشگری داخلی، برنامه احیا و رشد تولیدات صنایع دستی و برنامه پژوهش های کاربردی در زمینه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، ازجمله مواردی هستند که به آنها اعتبار تملک سرمایه ای تعلق گرفته است. - مجموع اعتبارات ردیف های متفرقه در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ برابر با ۳۱۱.۶۰۰ میلیون ریال است. درآمد حاصل از صدور و تمدید مجوز ها یا اخذ جرائم موضوع قانون توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی («۷۰» ردیف متفرقه ۵۳۰۰۰۰ ) و ایجاد و راه اندازی بازارچه های صنایع دستی (جزء «۸۳» ردیف متفرقه ۵۵۰۰۰۰) به لایحه بودجه سال آتی، اضافه شده اند. - بی توجه در برخی موارد به اسناد و قوانین بالادستی نظیر قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع دستی (مصوب ۲۶/۱۰/۱۳۹۶)، قانون حمایت از مرمت و احیای بافت های تاریخی – فرهنگی ( مصوب ۲/۴/۱۳۹۸) و سند راهبردی توسعه گردشگری، مشهود است. علاوه بر این، عدم بازدهی مطلوب برخی برنامه ها با وجود تکرار در ردیف بودجه های هزینه ای وزارت، نظیر ایجاد نظام حساب های اقماری گردشگری و همچنین عدم در نظرگیری بودجه هزینه ای برای دستگاه های دیگر موظف براساس متن قانون و اسناد موجود در لوایح بودجه، ازجمله مسائل کلیدی قابل طرح در اعتبارات می باشد که نه تنها درخصوص لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، بلکه در مورد لوایح بودجه ای پیشین نیز قابل طرح است. درمجموع می توان با اصلاح و الحاق در برخی از تبصره های ماده واحده (تبصره «۱»، «۸»، «۱۰»، «۱۴» و«۱۶»)، حمایت بودجه ای در حوزه های میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را تقویت کرد.