الگوی تکیه بر بنیادهای اخلاقی در بازنمایی ذهنی یک نمونه ی ایرانی از جامعه ی آرمانی و رفتارهای اخلاقی و غیراخلاقی

هدف: قضاوت اخلاقی از موضوعات مورد مطالعه در حوزه ی شناخت اجتماعی است. نظریه ی بنیادهای اخلاقی، با اتخاذ رویکردی توصیفی، شش بنیاد مراقبت/آسیب، انصاف/تقلب، وفاداری/خیانت، اطاعت از مرجع قدرت/براندازی، تقدس/تنزل و آزادی/سرکوب را به عنوان زیربنای اخلاق معرفی کرده و بیان داشته که میزان باور افراد به هر یک از آنها ممکن است از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت باشد. مطالعه ی حاضر بر آن است تا الگوی تکیه بر بنیادهای اخلاقی در بازنمایی ذهنی از اخلاقیات را در یک گروه ایرانی تعیین نموده و به بررسی رابطه ی آن با ویژگی های جمعیت شناختی افراد و حوزه ی موضوعی مورد سوال بپردازد. روش: شرکت کنندگان، ۱۷۲ نفر ایرانی بالای ۱۸ سال بودند که با آنها درباره ی سه موضوع جامعه ی آرمانی، رفتارهای غیراخلاقی و رفتارهای اخلاقی مصاحبه و محتوای پاسخ های آنان از نظر تعلق به بنیادهای اخلاقی کدگذاری شد. داده ها با روش های آماری تحلیل واریانس و رگرسیون تحلیل شدند. یافته ها: در مجموع، انصاف، مراقبت و تقدس پرارجاع ترین و وفاداری و آزادی کم ارجاع ترین بنیادها بودند. با این حال، الگوی اتکا بر بنیادها بسته به حوزه ی موضوعی مورد پرسش متغیر بود. ارجاع به بنیادهای مختلف همچنین به وسیله ی تعدادی از متغیرهای جمعیت شناختی پیش بینی شد. نتیجه گیری: الگوی اهمیت بنیادها در گروه ایرانی این پژوهش، حاوی شباهت هایی با هر دو فرهنگ شرقی و غربی بود. نتایج همچنین نشان دهنده ی اهمیت توجه به حوزه ی موضوعی در کنار ویژگی های جمعیت شناختی برای پیش بینی میزان تکیه ی افراد بر بنیادهای اخلاقی در توصیف ذهنیت از اخلاق بود.

Keywords:

Moral Psychology , Social Cognition , Moral Foundations Theory , شناخت اجتماعی , روان شناسی اخلاق , نظریه ی بنیادهای اخلاقی