بررسی فن آوری سفالگری هزاره پنجم ق.م. با استفاده از روشهای آزمایشگاهی XRD و XRF در شمال مرکزی ایران*

از جمله شواهد موجود برای بررسی فرایندهای تکنولوژیک در دورانهای پیش از تاریخ، سفال است که به فراوانی از بقایای باستانی، کشف و ضبط می شود. سفال به عنوان کهن ترین صنعت مردمان ساکن در فلات ایران، جایگاه ویژه ای در مطالعات باستان شناختی دارد. اما بیشتر مطالعات انجام شده بر اساس توصیف ظاهری و الگوهای هنری انجام شده است چرا که در چند دهه گذشته، ابزارها و فنون پیشرفته مطالعاتی در دسترس باستان شناسان نبوده است اما در حال حاضر در اثر پیشرفت های فن آوری مداوم در تمام عرصه ها این امکان برای باستان شناسان فراهم شده است تا بتوانند داده های مادی خود از جمله مجموعه سفالها را با استفاده از این ابزارها و فنون هر چه دقیق-تر مورد مطالعه قراردهند. در این طرح پژوهشی، تعداد ۳۰ نمونه از سفالهای همگون معروف به افق چشمه علی از دو محوطه باستانی مرتبط با این افق سفالی (اسماعیل آباد و طبقات فوقانی تپه زاغه دشت قزوین) با استفاده از تحلیل آزمایشگاهیXRD (تفرق پرتو مجهول) وXRF (فلورسانس پرتو مجهول) مورد مطالعه قرار گرفته اند. افزون بر این در ارتباط با آزمایشهای انجام شده، وضعیت فیزیکی نمونه ها نیز مطالعه شده است. مقایسه نتایج تحلیل های آزمایشگاهی نمونه ها از دو محوطه وجوه افتراق و اشتراک آنها را نشان داده و در نهایت توانایی های فنی سفالگران هزاره پنجم ق.م. را در منطقه شمال مرکزی ایران آشکار کرده است.

Keywords:

آزمایشXRD , آزمایش XRF , افق سفالی چشمه علی , تکنولوژی , شمال مرکزی ایران