برهمکنش های فرهنگی میان منطقه ی تاریخی حوض دار در سیستان با مناطق همجوار در عصر مفرغ بر مبنای گونه شناسی سفالها

دشت سیستان منطقه ای استکه انسان در آن دائما در کنش و واکنش با محیط طبیعی قرار داشته است. این منطقه به علت برخورداری از ویژگیهای مناسب و منحصر به فرد محیطی، همواره جمعیت قابل توجهای را در خود جای داده و از سوی دیگر به علت موقعیت استراتژیک و نظامی مورد توجه حکومتها و دولتهای مختلف در ادوار گذشته بوده است. دشت سیستان در عصرمفرغ کانون شکل گیری محوطه های شاخص و مهمی است که در تبیین و شکل گیری اجتماعات انسانی نقش اساسی ایفا نموده است. از مناطق مهم باستانی در قسمتهای جنوبی دشت سیستان منطقه حوضدار با وسعتی در حدود ۴۰ کیلومتر مربع است بررسیهای باستان شناسی در حین پروژه بررسی و گمانه زنی جهت تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه های موجود در این منطقه به سرپرستی محمدکیخا در تیر ماه سال ۱۳۹۸، منجر به شناسایی و ثبت ۱۲ محوطه مربوط به عصر مفرغ ۱۹۰۰ - ۳۲۰۰( ق.م( گردید. از این ۱۲ محوطه، تعداد ۱۵۲ قطعه سفال شناسایی، ثبت و ضبط و مورد مطالعه قرار گرفت. پژوهش حاضر بر آن است تا با مطالعه و تحلیل نمونه های سفالی مکشوف از این محوطه ها و مقایسه ی آنها با سفالهای سایر محوطه های هم دوره و همجوار، میزان برهمکنش های فرهنگی آنها را به منظور شناخت روند و حرکت جریانهای فرهنگی منطقه مورد بررسی قرار دهد. نظر به اینکه هدف اصلی در این پژوهش، تعیین جایگاه منطقه در جدول گاه نگاری جنوب شرق ایران و مطالعه برهمکنشها و ارتباطات فرهنگی حوزه ی سیستان به ویژه منطقه ی حوضدار با سرزمینهای همجوار در شرق )افغانستان و پاکستان(، جنوب )بلوچستان( و غرب )کرمان( میباشد، لذا در راستای نیل به این هدف، از مطالعات کتابخانه ای و بررسیهای میدانی استفاده شد و مشخص گردید که منطقه حوضدار تداوم فرهنگی در طول عصرمفرغ )هزاره سوم ق.م( داشته و سفال این منطقه نیز بیشترین مشابهت و همسانی را با سفالهای محوطه های باستانی شهرسوخته و منطقه بلوچستان دارد. علاوه براین، بر اساس مطالعات گونه شناسی سفال به نظر میرسد که در عصر مفرغ، حوزه ی سیستان و منطقه حوضدار، نه تنها ارتباطات منطقه ای و فرا منطقه ای گسترده ای داشته اند، بلکه یکی از مسیرهای مهم ارتباطی و نقطه اتصال محوطه های حوزه ی سیستان با محوطه های حوزه ی کرمان، بلوچستان، افغانستان و پاکستان بوده اند.

Keywords:

منطقه حوضدار , عصر مفرغ , برهمکنشهای فرهنگی , گونه شناسی سفال , مناطق همجوار