پدیدارشناسی، تکوین و رشد فرش سلطان آباد در دوره قاجار

شهر سلطان آباد )اراک( یکی از مهم ترین کانونهای تولید و صدور فرش ایران به خارج از کشور در اواسط سلطنت ناصر الدین شاه به بعد محسوب می شد. فرش این شهر به دلیل برخورداری از کیفیت بالا و شاخصه های هنری ویژه در بازارهای جهانی بسیار مورد توجه تجار، بازرگانان داخلی و خارجی در قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی قرار گرفت. تا پیش از حضور غربیان فرش سلطان آباد در طراحی، نقش، رنگ و ابزار بافت پیرو سنت های دیرینه فرش بافی ایران بود اما پس از ورود کمپانی های خارجی تمامی عوامل مذکور تحت تاثیر هنر و فرهنگ غربی قرار گرفت و دستخوش تغییراتی جدی شد. بر این اساس تاریخ مطالعات فرش سلطان آباد را میتوان در دو دوره عمده مورد مطالعه قرار داد: دوره نخست فرش سلطان آباد پیش از حضور تاجران غربی و دوره دوم پس از استقرار کمپانی های خارجی. حضور این کمپانیها منجر به پیدایش سبک نوینی در فرش شد که در عین دارا بودن ساختار و اسلوب سنتی فرش ایران بهرمند از ویژگیهای هنر غرب است. عدم ارائه طبقه بندی دقیق و منسجم در طرح، نقش و ساختار این فرش از سوی پژوهشگران پیشین و نپرداختن به سیر تحوالت و تطور آن به ویژه تاثیرپذیری فرش مذکور از هنر و ویژگیهای هنر غربی، نگارندگان را بر آن داشت تا ضمن ارائه طبقه بندی هرچه دقیق تر، به پدیدار شناسی فرش تلفیقی سلطان آباد بپردازند.

Keywords:

سلطان آباد , اراک , فرش , هنر , فرنگی سازی