اثربخشی "درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد" بر تاب آوری و انعطاف پذیری شناختی در زندانیان

مقدمه: ارتقاء سلامت روانشناختی زندانیان یکی از برنامه­ های سازمان زندان­ها می­باشد که این برنامه­ها سبب پیشگیری از تکرار جرم و امنیت اجتماعی می شود. مطالعه حاضر با هدف اثربخشی "درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد" بر تاب­آوری و انعطاف­پذیری شناختی در نمونه­ ای از زندانیان انجام شد. روش ­کار: روش پژوهش حاضر نیمه تجربی و طرح آن از نوع پیش ­آزمون- پس­ آزمون- پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری مورد مطالعه پژوهش حاضر کلیه زندانیان جرائم غیر مالی در زندان مرکزی شهر اهواز در سال ۱۳۹۸ بودند.  نمونه پژوهش ۳۰ تن با استفاده از روش نمونه­ گیری هدفمند از بین متقاضیان واجد شرایط برای شرکت در "درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد" انتخاب و به­صورت تصادفی ساده (به­صورت قرعه کشی) به دو گروه مداخله و کنترل (در هر گروه ۱۵ تن) اختصاص یافتند. ابزارهای پژوهش " مقیاس انعطاف­پذیری شناختی" (Cognitive Flexibility Scale) و "مقیاس تاب­آوری کانر و دیویدسون" (Connor and Davidson Resilience Scale) بود. روایی محتوا  به روش کیفی و همسانی درونی به روش محاسبه ضریب آلفای کرونباخ  انجام شد. پس از دریافت پیش­ آزمون، مداخله در ۸ جلسه ۹۰ دقیقه­ای برای گروه مداخله اجرا شد و در گروه کنترل مداخلات معمول خود را دریافت کردند. تحلیل داده ­ها با نرم افزار تحلیل آماری اس پی اس اس نسخه ۲۱ انجام شد. یافته­ ها: روند تغییرات در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل در مراحل سنجش در متغیرهای تاب­آوری (۰۰۱/۰=P، ۴۷۵/۳۳=F) و انعطاف­پذیری شناختی (۰۰۱/۰=P، ۶۵۶/۱۸=F) به­ طور معنا ­دار متفاوت بوده است (۰۵/۰>P) و به ترتیب حدود ۵۴% و ۴۰% درصد از تفاوت­های مشاهده در متغیرهای تاب­آوری و انعطاف­ پذیری شناختی ناشی از عضویت گروهی (مداخله) می­باشد. جهت مقایسه این تغییرات در روند زمان از آزمون تبعی بن­فرونی استفاده شد. تغییرات بین پیش ­آزمون با پس ­آزمون، پیش­آزمون با پیگیری و پس ­آزمون با پیگیری فقط در گروه مداخله معنا ­دار است (۰۵/۰>P). نتیجه ­گیری: "درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد" تاب­آوری و انعطاف­پذیری شناختی زندانیان را افزایش می­دهد. بنابراین، پیشنهاد می­شود از این روش به­ منظور افزایش تاب­آوری و انعطاف­پذیری شناختی در زندان­ها استفاده شود.  

Keywords:

Acceptance and Commitment Therapy , Resilience , Prisoners. , درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد , تاب­آوری , زندانیان