بررسی مکانیسم جریان و منشا آب قنات های دشت گناباد به وسیله روش های هیدروژئوشیمیایی و ایزوتوپی

منطقه گناباد در مناطق خشک قرار داشته که سالانه حدود ۵/۱۹ میلیون مترمکعب آب زیرزمینی از طریق ۲۶ رشته قنات تخلیه می گردد. از ۶ رشته قنات مهم دشت نمونه برداری جهت آنالیزهای هیدروشیمیایی و ایزوتوپی به هدف تعیین منشا و مکانیسم جریان آب زیرزمینی قنات ها انجام شده است. میزان مواد جامد محلول آب از ۵۲۴ تا ۲۳۷۵ میلی گرم بر لیتر متغیر است. تیپ های غالب آب در قنات ها شامل بی کربناته سدیک منیزیک و کلروره سدیک است. آب قنات ها نسبت به کانی های کربناته اشباع و فوق اشباع و نسبت به کانی های تبخیری تحت اشباع است که نشان دهنده این است که ترکیب آب زیرزمینی قنات ها توسط انحلال سنگ های کربناته حوضه کنترل می شود. نتایج ایزوتوپ های پایدار اکسیژن ۱۸ و دوتریم نشان دهنده منشا جوی آب قنات ها است. به طوریکه مکانیسم جریان از طریق نفوذ مستقیم بارش قبل از تبخیر از طریق درز و شکاف های سنگ های آهکی حوضه و همچنین نفوذ آب های سطحی در آبرفتهای درشت دانه حاشیه ارتفاعات حوضه می باشد. تغذیه آب زیرزمینی قنات ها از محدوده ای در ارتفاعات بین ۲۰۰۰ تا ۲۷۰۰ متر منشا می گیرد. ترکیب ایزوتوپی قنات ها در فصل تر به دلیل تغذیه از بارش سبکتر و در فصل خشک به دلیل تغذیه از آب برگشتی کشاورزی قنات ها و چشمه های ارتفاعات جنوب حوضه سنگین تر است.

Keywords:

مادرچاه , هدایت الکتریکی , تبادل کاتیونی , شاخص اشباع , خط آب جوی