بررسی ریخت زمین ساختی گستره کپه داغ – بینالود بر پایه شاخصهای گرادیان شیب رود و هیپسومتری

کمربند چین خورده - گسل خورده کپه داغ - بینالود در شمال خاور ایران، بخشی از ابرقاره اوراسیا و لبه جنوبی صفحه توران را تشکیل می دهد و آنچه امروز در کپه داغ می بینیم، نتیجه آخرین فازهای چین خوردگی آلپ - هیمالیاست. ریخت شناسی منطقه در مراحل جوانی بوده و چینهای بسیار جوان آن نشانگر رابطه مستقیم توپوگرافی ناحیه با ساختارهای زمین شناسی است. بررسی گرادیان شیب رود و هیپسومتری برای  ۸۵ زیر حوضه و ۹۸ رودخانه حوضه آبریز  اصلی منطقه (کشف رود، اترک رود، گرگان رود، جاجرم و رودخانه های دشت ترکمنستان) به منظور برآورد برپایی و توزیع نیروهای فشارشی در منطقه به کار گرفته شد. تلفیق نقشه های ریخت سنجی حاصل از این دو شاخص بی هنجاریهای زمین ساختی منطقه را به خوبی نشان می دهد. بر اساس نتایج حاصل از این شاخصها،  می توان ۵ زون ریخت زمین ساختی با آهنگ برپایی بالا تشخیص داد : ۱)               بخش میانی گسل اشک آباد (کپه داغ)  در فاصله جغرافیایی۵۶ ۴۷ E, ۳۸ ۳۵ N to ۵۷ ۳۴ E, ۳۷ ۵۶N ۲)               زیر حوضه های گرگان رود، بویژه حوضه هایی که بین گسل شاورد (در جنوب) و بخش خاوری  گسل خزر (در شمال) واقع شده اند . ۳)               حوضه های در ارتباط با گسلهای نوخندان، قره داغ، سرخ ده و آمرودک که برخی مربوط به زیر حوضه های دامنه شمالی کشف رود و برخی مربوط به حوضه های دشت ترکمنستان در این بخش است. ۴)               حوضه های در ارتباط با  گسلهای شوقان و قلی که زیر حوضه های رودخانه جاجرم می باشند. ۵)               حوضه های دامنه جنوبی کوه بینالود که نسبت به حوضه های دامنه شمالی برپایی بالا و کوتاه شدگی بیشتری نشان می دهند و به نظر می رسد گسل بینالود و گسل شمال نیشابور در این اختلاف ریخت زمین ساختی بی تاثیر نباشند. علاوه بر زونهای ریخت زمین ساختی با آهنگ برپایی بالا، مناطق با آهنگ برپایی پایین- متوسط تشخیص داده شد که شامل بخش باختر و جنوب باختر سرخس، حوضه های دامنه جنوبی اترک رود که در ارتباط با زون گسل آشخانه و تکال کوه هستند و زیر حوضه های رودخانه جاجرم در بخش خاور رشته کوه آلاداغ می شوند.

Keywords:

شاخص گرادیان شیب رود , انتگرال هیپسومتری , ریخت شناسی , حوضه آبریز , کپه داغ