ارائه چارچوب مفهومی تحول دیجیتال قضایی در راستای حکمرانی دیجیتال

هدف: پیشرفت ­های روزافزون فناوری ­های نوظهور در تمامی عرصه ­ها منجر به تحولات عمیقی در سطح جوامع شده است. نظام­ های حقوقی و قضایی نیز دستخوش تحولات فناورانه بوده­ اند. آنها به دنبال سیستمی با قابلیت دیجیتالی هستند که در آن خدمات قضایی و در نتیجه آن عدالت برای همه شهروندان در دسترس است. سیستم قضایی در کشور ما درگیر برخی چالش ­هاست از جمله اطاله دادرسی که با وجود استفاده از سامانه ­های متعدد در سیستم قضایی کشور هنوز مرتفع نشده است. بهره­ مندی از تحول دیجیتال به عنوان راهکار حل چالش ­ها و همچنین پتانسیلی برای ایجاد فرصت­ های جدید در ارائه بهتر خدمات قضایی موثر خواهد بود. این مقاله با هدف طراحی چارچوب مفهومی تحول دیجیتال قضایی تدوین شده است تا دیدگاهی نظام­ مند در راستای تحول در قوه قضائیه ایجاد نماید.روش: پس از مطالعه پیشینه موضوع و مطالعه تطبیقی و تحلیل محتوای پژوهش­­ های بین ­المللی، چارچوب اولیه طراحی شد. سپس طی برگزاری دو مرحله گروه کانونی، چارچوب اولیه اعتبارسنجی شد. گروه کانونی اول متشکل از شش نفر از خبرگان حقوقی قضایی و گروه دوم هفت نفر از خبرگان حوزه حقوق و فناوری اطلاعات بودند.یافته ها: در نهایت چارچوب با هفت بخش اصلی طراحی گردید که شامل توانمندسازها (شامل دو لایه مولفه ­های زیرساختی و مولفه­ های فناورانه)، کاربردها (شامل چالش ها، محرک­ ها و فرصت­ها)، اکوسیستم قضایی (شامل دو لایه ذی نفعان داخلی و ذی نفعان خارجی)، حکمرانی تحول دیجیتال، نقشه راه تحول دیجیتال (شامل سه لایه چشم ­انداز، اهداف و برنامه ­ها) و سفر تحول دیجیتال (شامل پنج مرحله) است.نتیجه گیری: برای ایجاد تحول دیجیتال قضایی می­ بایست دیدگاهی نظام­ مند ایجاد شود که علاوه بر ابعاد سخت مانند فناوری­ ها، ابعاد نرم مانند فرهنگ، مهارت­ ها و قوانین را نیز مدنظر قرار دهد. انواع مختلف ذی نفعان را مورد توجه قرار دهد و در جهت حل چالش­ ها از منافع و محرک ­های فناوری ­ها بهره ببرد. همچنین باید چشم ­اندازی شفاف و اهداف و برنامه­ های مشخصی در این راستا تدوین گردد.

Keywords:

تحول دیجیتال , حکمرانی دیجیتال , تحول دیجیتال قضایی , اکوسیستم قضایی , گروه کانونی