بررسی آبشویی عمقی نیترات تحت شرایط کود-آبیاری جویچه ای ذرت

مدیریت مناسب آب و کود از مولفه های مهم تولید است که علاوه بر تاثیر بر عملکرد محصول و کارایی مصرف آب و کود، آلودگی های زیست-محیطی را نیز متاثر می کند. در این تحقیق، به منظور بررسی اثر کودآبیاری بر آبشویی نیترات به زیر ناحیه ریشه، آزمایشی مزرعه ای در حضور گیاه ذرت در مزرعه ۴۰۰ هکتاری موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر (کرج) اجرا شد. آزمایش انجام شده به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک-های کامل تصادفی بر روی جویچه های انتها باز به طول ۱۶۲ متر در ۱۲ بلوک آزمایشی صورت پذیرفت. فاکتور اول شامل سطوح آبی (W) (۶۰، ۸۰، ۱۰۰ و ۱۲۰ درصد آبیاری کامل) و فاکتور دوم شامل سطوح کودی (N) (۶۰، ۸۰ و ۱۰۰ درصد توصیه کودی) به روش کودآبیاری بودند. نیتروژن مورد نیاز گیاه از کود اوره تامین که طی چهار مرحله به خاک اضافه شد. ۲۵ درصد کود مورد نیاز قبل از کشت به روش مرسوم، ۲۵ درصد در مرحله ۴ تا ۶ برگی، ۲۵ درصد در مرحله ساقه دهی و ۲۵ درصد نیز در زمان سنبله دهی به صورت کودآبیاری به گیاه داده شد. برای تعیین نیترات موجود در خاک، از تمام تیمارها در اعماق ۲۰-۰، ۴۰-۲۰، ۶۰-۴۰ و ۸۰-۶۰ سانتی متری نمونه برداری و بعد از هوا خشک کردن از الک ۲ میلی متری عبور داده شدند. سپس، مقدار نیترات موجود در هر نمونه به روش اسپکتروفوتومتر تعیین شد. برای اندازه گیری نیترات خروجی جویچه ها از طریق رواناب نیز نمونه برداری از زهاب خروجی هر تیمار صورت گرفت. نیترات موجود در گیاه از طریق نمونه برداری و آنالیز نیترات گیاهی تعیین شد. به منظور تعیین نیترات انتقال یافته به پایین ناحیه ریشه، از بیلان جرمی نیترات استفاده شد. نتایج نشان داد سطح آبی ۱۲۰ درصد باعث نفوذ عمقی آب به پایین ناحیه ریشه به مقدار ۸۵ میلی متر گردید. در حالی که سطح آبی ۶۰ درصد باعث نفوذ عمقی به میزان ۱۷ میلی متر شد. همچنین هر دو عامل آب و کود به میزان زیادی بر آبشویی نیترات موثر بودند. در تمام تیمارها آبشویی نیترات با سطح کودی و سطح آبی رابطه ای مستقیم داشت. بیشترین آبشویی نیترات در تیمارهای سطح کودی ۱۰۰ درصد صورت گرفت که با کاهش سطح آبی، آبشویی نیترات نیز سیر نزولی داشت. در بعضی شرایط مثل سطح کودی ۸۰ درصد برای عمق ۴۰-۰ سانتی متر، تغییر سطح آبی از ۶۰ تا ۱۰۰ درصد اثری بر آبشویی نداشت. بنابراین، انتخاب سطح آبی در این شرایط با در نظر گرفتن سایر گزینه ها مثل عملکرد باید صورت گیرد. با توجه به اینکه ذرت گیاهی با عمق توسعه ریشه حدود ۸۰ سانتی متر می باشد، بنابراین، با توجه به اینکه در مزرعه محل آزمایش متوسط عمق خاک زراعی حدود ۸۰سانتی متر، و لایه های پایین تر از آن عمدتا شن (Gravel) بودند، مبنای آبشویی عمقی در این تحقیق عمق ۸۰ سانتی متری در نظر گرفته شد. در تمام تیمارهای سطوح آبی ۶۰ و۸۰درصد، آبشویی نیترات از این عمق اتفاق نیفتاد.

Keywords:

آبشویی نیترات , سطح آبی , سطح کودی , بیلان جرمی , ذرت