بررسی تغییرات جرم عناصر در فرایند دگرسانی گرمابی در توده گرانیتوییدی آستانه (جنوب باختر اراک)

توده گرانیتوییدی آستانه با ترکیب اصلی گرانودیوریتی و وسعتی در حدود ۳۰ کیلومتر مربع بخش کوچکی از زون سنندج- سیرجان را در ۴۰ کیلومتری اراک تشکیل داده است. این توده نفوذی به طور وسیعی متحمل دگرسانی گرمابی شده و دست کم شش زون دگرسانی سریسیتی، کلریتی، پروپیلیتی، آرژیلیتی، آلبیتی و تورمالینی در آن قابل شناسایی است. محاسبات شاخص شیمیایی دگرسانی (CIA) نشان می دهد که زون دگرسانی سریسیتی ۴۷/۶۳%، زون دگرسانی کلریتی ۷۳/۵۹%، زون دگرسانی پروپیلیتی ۵۴/۶۱%، زون دگرسانی آرژیلیتی ۶۹/۶۳%، زون دگرسانی آلبیتی ۶۱/۶۰% و زون دگرسانی تورمالینی ۴۳/۶۵% دستخوش دگرسانی گرمابی شده است. بررسی های تغییرات جرم عناصر براساس عنصر آلومینیم (به عنوان عنصر ناظر بی تحرک) نیز نشان می دهد که در تمام زون های دگرسانی این منطقه مقادیر قابل ملاحظه ای از اکسیدهای CaO، MgO، Fe۲O۳ و TiO۲ و همچنین LFSE ها از جملهBa ، Cs، Sr، Rb و Kشسته و از سیستم خارج شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهند که SiO۲ در زون های دگرسانی سریسیتی، آرژیلیتی و تورمالینی به وسیله سیال های دگرسان کننده وارد سیستم شده است. Al۲O۳ به دلیل ماهیت نامتحرک خود، تغییر جرم نشان نمی دهد. سایر اکسیدها از جمله P۲O۵،K۲O ،Na۲O ،MnO  و LOI در زون های مختلف رفتارهای متفاوتی نشان داده و Sc  و (HFSE) Y در تمام زون ها کاهش جرم دارند. از این گروه، Ga (به استثنای زون کلریتی) و U (به استثنای زون سریسیتی) از سیستم خارج شده اند. در زون فیلیک (سریسیتی) عناصر Nd،Pr ،Ce ،La  (LREE) وSm ، Gd، Eu (MREE) و Yb (HREE) افزایش و Er،Ho ، Dy کاهش جرم نشان می دهند، در حالی که Tb و Lu هیچ گونه تغییر جرمی ندارند. در زون کلریتی به استثنای Eu وYb که به سیستم اضافه شده است و Lu که تغییر جرم نشان نمی دهد، سایر عناصر REE از سیستم خارج شده اند. همچنین در سایر زون های دگرسانی مورد مطالعه، عناصر REE شسته شده اند.

Keywords:

آستانه , دگرسانی گرمابی , تغییرات جرم , گرانیتویید