چینه شناسی آتشفشانی و مراحل مختلف فوران آتشفشان تفتان

آتشفشان تفتان در جنوب خاوری ایران، در استان سیستان و بلوچستان و حدود ۱۰۰ کیلومتری جنوب -  جنوب خاوری شهر زاهدان و ۴۵ کیلومتری شمال خاش قراردارد.  از دیدگاه زمین شناختی، این آتشفشان در انتهای زون ساختاری فلیش نهبندان - خاش و شمال زون مکران واقع شده است. تاکنون مطالعات چینه شناسی آتشفشانی جامعی در مورد  این آتشفشان انجام نشده است. چینه شناسی تفتان را به طور کلی می توان به سه بخش، سنگ های قدیمی تر از فعالیت، سنگ های حاصل از فعالیت  و سنگ های پس از فعالیت آتشفشانی تفتان تقسیم بندی کرد.  گروه نخست، پی سنگ آتشفشان بوده و به طورعمده از سنگ های رسوبی چون ماسه سنگ، شیل، سنگ آهک و مارن (رخساره فلیش)،  مجموعه آمیزه رنگین شامل سنگ های اولترامافیک (پریدوتیت ها)، بازی (گابروها و بازالت ها)، سنگ آهک های پلاژیک، رادیولاریت و به مقدار کمتر مجموعه سنگ های دگرگونی (متاگریواک ها، فیلیت ها،  اسلیت ها  و شیست ها) تشکیل شده اند. گروه دوم به طور عمده سنگ های آذرآواری و جریان های گدازه ای هستند که بدنه اصلی این آتشفشان را تشکیل می دهند وگروه سوم بیشتر جابه جایی های محصولات آتشفشانی و زون های دگرسانی را شامل می شوند. این مطالعات نشان می دهد که آتشفشان تفتان دارای  بیش از ۵  مرحله فورانی  مرحله خروج گدازه های الیوین بازالتی،  فعالیت از محل دهانه قدیمی انجرک، فعالیت فورانی دهانه قدیمی جم چین، فعالیت فورانی کوه انار،  فعالیت فورانی پیرامون قلل اصلی، فوران مرتبط با فعالیت پیشین  و فعالیت پایانی می باشد.  

Keywords:

تفتان , آتشفشان چینه ای , آذرآوری , دهانه انجرک و دهانه جم چین