روند تغییرات معیشتی - زیستی در زیست بوم های عشایری با رویکرد پایداری محیط (مطالعه موردی: زیست بوم طایفه فارسیمدان، استان فارس)

تغییر و تحول همیشه همراه جوامع بشری بوده و بعد از انقلاب صنعتی به دلیل گسترش فناوری این تغییرات سرعت بیشتری به خود گرفته است. در این میان، جوامع عشایری که در طول تاریخ کهن سرزمین ایران نقش بسیاری مهمی را بر عهده داشته­اند، امروزه به دلایل متعدد، تغییرات عمیقی را در ابعاد مختلف زندگی خود تجربه کرده و از نقش و اهمیت دیروزین آن کاسته شده است. با این حال، در چنین فراشدی، چالش­ها و فرصت­های زیادی فراروی آنان قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر، شناخت الگوهای تغییر و تحول در ابعاد معیشتی - زیستی و تبیین آنها در یکی از زیست­بوم­های ایل پر سابقه قشقایی، یعنی زیست­بوم طایفه فارسیمدان است. این پژوهش، از نظر هدف کاربردی است و با استفاده از رهیافت کیفی و نظریه بنیانی انجام شده است. انتخاب نمونه­ها ابتدا به شیوه ملاکی و سپس گلوله برفی بود که در نهایت با بهره­گیری از تکنیک­های مشارکتی، مصاحبه عمیق و نیمه­ساختاریافته با تعداد ۱۲ نفر، اشباع نظری حاصل شد. نتایج پژوهش نشان می­دهد که الگوهای متفاوت معیشتی - زیستی همچون یکجانشینی، نیمه­کوچ­نشینی و کوچ بدون دام در این محدوده شکل گرفته است. یافته­های تحقیق مشخص می­کند که مجموعه نیروهای درونی تغییر «ضعف دانش و تکنولوژی نوین عشایر در ارتباط با دامداری»، «افزایش جمعیت، مهاجرت به شهر و کمبود نیروی کار» و «کمبود سرمایه» را شامل می­شود. مجموعه نیروهای بیرونی تغییر نیز دربرگیرنده مواردی مانند «اصلاحات ارضی»، «محدود بودن حمایت و پشتیبانی دولت از نظر قانونی، حقوقی و مالی»، «ورود خدمات و امکانات به روستا»، «نفوذ تکنولوژی در بین عشایر»، «آسیب­پذیری عشایر در برابر مخاطرات طبیعی و انسانی»، «از بین رفتن مدیریت سنتی عشایری» و «تغییر ساختار سیاسی کلان کشور» است. در نتیجه می­توان گفت که مجموعه نیروهای ترکیبی تغییر شامل «سست شدن ارزش­های زندگی کوچ­نشینی»، «رواج فرهنگ مصرف­گرایی» و «گرایش به سبک زندگی شهری» در شکل­گیری و انتخاب الگوها و راهبردهای اتخاذشده توسط اجتماع مطالعه شده، ایفای نقش کرده و در نهایت چالش­ها و فرصت­هایی را به وجود آورده­اند.

Keywords:

کوچ نشینی , تغییرمعیشتی - زیستی , روستای عشایری , یکجانشینی , طایفه فارسیمدان - قشقایی