بررسی وارونگی دما(اینورژن) و اثر آن روی آلودگی کلان شهرها)

پایداری جوی ناشی از وارونگی دمایی یکی از مهمترین علل افزایش پتانسیل آلودگی هوا بخصوص در کلان شهرها است. به طور طبیعی درلایه تحتانی جو(تروپوسفر) با افزایش ارتفاع، دما بطور آدیاباتیک خشک(بی دررو) کاهش می یابد، یعنی هوای سطح زمین که در مجاورت زیست کره واقع شده گرم تر از سطوح بالاتر است، لذا در چنین شرایطی نوسانات عمودی جو به راحتی مهیا شده و هوای سطح زمین با هوای پاک و پاکیزه سطوح بالایی جابجایی صورت داده و تهویه طبیعی به این شکل انجام می گیرد. اگر شرایط به گونه ای باشد که با افزایش ارتفاع دما نیز افزایش یابد، یعنی هوای مجاور سطح زمین سردتر از سطوح بالایی باشد، در این حالت جابجایی عمودی جو متوقف شده و هوای سطح زمین به حالت پایدار مسکوت می گردد، به چنین حالتی وارونگی دمایی یا اینورژن گفته می شود، و از آنجاییکه منابع آلاینده هوا به طور دائمآلاینده های خود را در داخل لایه سطحی تزریق می کنند، غلظت آلاینده ها در این شرایط به شدت افزایش می یابد . آلودگی هوا زمانی به شدیدترین حد خود می رسد که پدیده وارونگی، با ارتفاع کم و برای مدت طولانی تر در هوای شهر باقی بماند. در واقع لایه اینورژن با ارتفاع کم و مدت زمان مدید، حائل پایدار و ساکنی ایجاد می کند که مانع اختلاط این سطح با سطوح بالایی شده و با افزایش غلظت آلاینده ها درزیر آن، آلودگی هوا تشدید می شود. وارونگی هوا به معنای تغییر یا انحراف هوا از وضعیت موجود به حالتی دیگر به علت ارتفاع می باشد که در بیشتر موارد به وارونگی دمایی مربوط بوده و منجر به تهدید سلامتی انسان ها می شود. این پدیده همچنین می تواند باعث جلوگیری از پدیده انتقال حرارت جابجایی گردد. وارونگی هوا به طور عمده باعث یخ زدن باران در مناطق سردسیر می شود. وارونگی دمایی بسته به نوع تشکیل و عوامل بوجودآورنده، به چهار دسته تقسیم می شود: تابشی، توربولانسی، فرونشینی و جبهه ای. در این مقاله پس از بررسی عوامل بوجود آورنده وارونگی و انواع آن، اثرات این پدیده در آلودگی هوا و سایر عوامل زیان آور برای محیط زیست در یک کلان شهر مطرح می شود.

Keywords:

آلودگی هوا , وارونگی دما , کلان شهرها